Moyni qabul qilgich; 6 moy kelish kanali. 8-rasm. Reaktiv sentrifuganing ishlash sxemasi

Dvigatellardagi yonilg‘i nasoslari. Dvigatelardagi yonilgi 
nasoslari quyidagi xillarga boiinadi:
- diafragmali;
- shestemyali;
- porshenli;
- elektrlashtirilgan (parrakli) xillari.
Karbyuratorli dvigatellarda diafragma tipidagi, benzinga 
ishlovchi injektorli dvigatellarda elektrlashtirilgan yonilgi nasoslari 
ishlatiladi.
Dizel dvigatellarining ta’minlash tizimida porshenli yonilgi 
nasoslari ishlatiladi.
Diafragmali nasoslar. Dvigatellarda yonilg‘i (benzin) bakdan 
karbyuratorga yetkazilishi kerak. Ular o‘z-o‘zidan oqib bormaydi. 
Sababi ikkita: birinchidan, yonilg‘i baki karbyuratordan pastda joy­
lashgan, ikkinchidan, yonilg‘i karbyuratorga dag‘al va mayin filtr- 
lardan o‘tib borishi kerak. Bular qarshilik hisoblanadi. Buning 
uchun yonilg‘iga m a’lum bosim berilmasa, o‘z-o‘zidan aytilgan qar- 
shiliklami yengib o‘ta olmaydi. Shuning uchun karbyuratorli dviga­
tellarda diafragma tipidagi yonilg‘i haydash nasosi qoilaniladi. 
Uning vazifasi yonilgini bakdan karbyuratorga majburan yetkazib
238

---

berishdan iborat. Diafragmali yonilg‘i nasosi uch qismdan iborat,
7.5-rasm: qopqog‘i 3, kallagi 5 va asosi 7.
1 - tarelka; 2 , 8 - chiqaruvchi va kirgizuvchi klapanlar; 3 - qopqoq; 4 - setkali filtr; 
5 - kallagi; 6 - diafragma; 7 - asosi; 9 - prujina; 1 0 - tortqi(shtok); 11- salnik; 12- q o ‘Ida 
ishlatish richagi; 1 3 - о ‘q; 14 - qaytaruvchi prujina; 15 - ikki yelkali richak.
7.5-rasm. Diafragmali yonilg‘i (benzin) haydash nasosining
tuzilishi.
Yonilg4i nasosining asosi 7 da ikki yelkali richak 15, qaytaruvchi 
prujina 14 va qo4l bilan ishga tushiruvchi richak 12 joylashgan. 
Asos bilan kallagi orasida ikkita tarelka 1 o4rtasiga joylashgan 
matoli rezinadan yasalgan diafragma 6 bo4lib, u tortqi 10 ga 
o‘matilgan. Diafragmaning ostida prujina 9 o4matilgan. Nasosning 
kallagida 
esa uchta chiqaruvchi 2 va kirgizuvchi 8 klapanlari 
joylashtirilgan. Ishlashi quyidagicha, 7.6-rasm.
О4qish oson bo4lsin uchun detallaming raqamlanishi 7.5-rasm 
bilan umumlashtirilgan.
Diafragma pastga harakat qilganda benzin yonilg'i trubkasi va 
shtuserdan qopqoq ostidagi setkali filtrdan o4tib, ochilgan klapan 8 
ning ostiga tushadi. Diafragma yuqoriga harakat qilganda esa 
yonilg'i haydash klapanini ochib, shtuser orqali yonilg'i tozalovchi 
filtrga va karbyuratorga yetib boradi. Uzatilayotgan yonilg'ining 
miqdori esa diafragmaning yo4lini avtomatik ravishda o ‘zgar- 
tirish bilan belgilanadi.