Mt grafika – yozuv tizimining yetakchi komponenti. Grafika tiplari

Rus grafikasi asosidagi O‘zbek yozuvining o‘ziga xos xusu-siyatlaridan yana biri shuki, unda grafik polisemiya va grafik sinonimiya hodisalariga keng o‘rin berilgan, bu sistemada grafemalarning sintetik va analitik tiplari ham mavjud. Bularning barchasi O‘zbek yozuvi grafikasining nihoyatda murakkab sistema ekanligidan dalolat beradi. Uning shu qadar murakkab bo‘lishiga olib kelgan omillar ichida bittasi - O‘zbek alifbosi va grafikasiga rus alifbosi va yozuvining struktural-funktsional xususiyatlarini maksimal singdirishga bo‘lgan intilish alohida o‘rin tutadi, ayni shu intilish O‘zbek yozuvining ortiq darajada ruschalashtirilishiga olib kelgan,

O‘zbek yozuvi grafemalariga bir yo‘la ikki til - O‘zbek va rus tillari fonemalarini ifodalash funktsiyasi yuklatilgan, rus grafikasining rus tili konsonantizmiga xos qattiqlik va yumshoqlik oppozitsiyasini ifodalashga moslashtirilgan xususiyatlari O‘zbek yozuviga mexanik ravishda ko‘chirilgan, natijada O‘zbek yozuvida O‘zbek tilining fonologik tabiatiga mos bo‘lmagan grafik birliklar (ti,te,tya,li,lyu,le kabi murakkab funktsiyali grafemalar) yuzaga kelgan, a va ya, u va yu,e va e,o va yo kabi sinonimik qatorlar shakllangan. O‘zbek yozuvining bunday baynalmilal xarakteri O‘zbekistonda O‘zbek-rus ikki tilliligini (bilingvizmni) rivojlantirishga, shuningdek rustilining millatlararo til sifatidagi pozitsiyasini mustahkamlashga xizmat qilganligi aniq, ammo uning O‘zbek yozuvi milliy jihatlarini ancha cheklab qo‘yganligi ham shubhasiz unda O‘zbek tilining ayrim milliy tovushlari, masalan, j,n, fonemalari uchun maxsus harf belgilanmagan.

O‘zbek yozuvi grafemalariga bir yo‘la ikki til - O‘zbek va rus tillari fonemalarini ifodalash funktsiyasi yuklatilgan, rus grafikasining rus tili konsonantizmiga xos qattiqlik va yumshoqlik oppozitsiyasini ifodalashga moslashtirilgan xususiyatlari O‘zbek yozuviga mexanik ravishda ko‘chirilgan, natijada O‘zbek yozuvida O‘zbek tilining fonologik tabiatiga mos bo‘lmagan grafik birliklar (ti,te,tya,li,lyu,le kabi murakkab funktsiyali grafemalar) yuzaga kelgan, a va ya, u va yu,e va e,o va yo kabi sinonimik qatorlar shakllangan. O‘zbek yozuvining bunday baynalmilal xarakteri O‘zbekistonda O‘zbek-rus ikki tilliligini (bilingvizmni) rivojlantirishga, shuningdek rustilining millatlararo til sifatidagi pozitsiyasini mustahkamlashga xizmat qilganligi aniq, ammo uning O‘zbek yozuvi milliy jihatlarini ancha cheklab qo‘yganligi ham shubhasiz unda O‘zbek tilining ayrim milliy tovushlari, masalan, j,n, fonemalari uchun maxsus harf belgilanmagan.