BOB BO‘YICHA XULOSALAR
Mavjud so‘z yasash andozalaridan foydalanib yangi so‘zlarni hosil qilish, nafaqat fikrning tas’richan ifodasiga xizmat qiladi, balki til so‘zligini boyitadi;
Ijodkorlarning yangi yasalmalarini aniqlash, uning ijodkor so‘z qo‘llash mahoratidagi o‘rnini belgilash ijodkor individual uslubini tadqiq etishda muhim ahamiyat kasb etadi;
O‘zining takrorlanmas ijodi bilan o‘zbek she’riyatida alohida o‘rniga ega bo‘lgan shoir Eshqobil SHukurning okkazional so‘z yasash mahorati uning she’rlarining yuksak badiiyatiga xizmat qilgan. SHoir ijodida affiksatsiya va kompozitsiya usullarida yasalgan noodatiy birliklar mualliflik so‘zlari sifatida muhim ahamiyat kasb etadi;
ESHQOBIL SHUKUR OKKAZIONALIZMLARINING MORFOLOGIK TARKIBI
Eshqobil SHukur she’riyatida so‘z ijodkorligi ta’sirida yaratilgan birliklar muhim o‘rin tutadi. Ularning ko‘pchiligi fe’l, ot va sifat so‘z turkumiga kiruvchi birliklar bo‘lib, boshqa so‘z turkumlariga kiruvchi ijodiy yasalamalarni ham ko‘rishimiz mumkin.
3.1. FE’L SO‘Z TURKUMIDAGI SO‘ZLAR IJODKORLIGI
vatanlamoq, xalqlamoq
inchkir, singramoq, to‘lponmoq
shevaga xos fe’llar:Er yig‘lar, osmon yig‘lar, Ko‘ksimda to‘nar ohim. (“O‘zbek otaning qirq uchinchi yildagi faryodlari”)
orbonglamoq, charnamoq, elanmoq, iyartmoq,quvshamoq
Quvshab egin o‘tingni,
Nishlayverdi pirlar qabristonida – Insonni insonday ko‘rmak orzusi. (“Orzu”)
Eshqobil SHukur ijodida fe’llarini asosan ko‘chma ma’noda ishlatib,
So‘zanalar suzilishib,
Sollanadi,yoqadi “(“Kuyovmunchoq”)
Harakat bildiruvchi so‘zlar tarixiy shakllarda kelib ham ijodkor mahoratida sayqallanadi:
Tilimni tishlab man kuyib kuylaram, Quvongim kelar-da, nega yig‘laram, Suygunchigim mening, ovunchig‘im-ey… (“Mening qo‘shig‘im”)
SHoirning yana bir she’rida fe’lning tarixiy shakli o‘ziga xos badiiylikni ta’minlagan:
Yig‘laram, ko‘nglimda o‘lgan daryodek O‘zani qirqilgan iymon chayqalur. (“Hamal ayvoni” 125-b)
Oyo‘chog‘da dil pishdi hil-hil
Singrab-singrab sitildi sunbil,
Kelorim ham, bororim ham gil,
Xaloskorim, kulbama kelgil,
Jon ustiga mehmonim bo‘lgil. (“Hamal ayvoni” 163-b)
1.YAraqlagan yag‘rinda
Do'stlaringiz bilan baham: |
