Muallif Ustoz Javohir Halilov t me/ustoz javohir halilov [phone]

Ijobiy jihatlari: 
1. Ushbu nazariya orqali demokratik davlat, huquqiy davlat nazariyalari kelib chiqqan; 
2. Qonun huquqiy bo’lmasligi mumkin, agar ular insonlarning tabiiy huquqiga zid kelsa; 
3. Inson huquqlari davlat va mansabdor shaxslar tomonidan yaratilmaganidan keyin 
davlat tomonidan inson huquqlarini zo’ravonlik bilan buzilishini oldini oladi va h.k. 
Salbiy jihatlari:
1. 
Huquqni axloqiy tushunchalar bilan aynanlashtiradi va odamlarning adolat, haqiqat 
haqidagi tasavvurlari har xilcha bo’lganligi uchun ham huquqni tushunishni qiyinlashtiradi; 
2. 
Huquqni tabiiy tushunish huquqiy ong bilan bog’liq bo’ladi, huquqiy ong esa turli 
odamlarda turlicha bo’ladi. 
 
Libertar yuridik yondashuvi – tabiiy huquqning ikkinchi ko’rinishi hisoblanadi. 
Uning mazmun, mohiyatini erkinlik tashkil etadi. 
Namoyondalari: J.Lokk, Kant, Gegel, Monteskye va boshqalar. 
Bunazariya tarafdorlari huquqni erkin shaxslarning rasman tengligi, ya’ni inson erkinligining 
shakli sifatida tushunganlar. 
Ijobiy jihati: shaxslarning tengligi va erkinligini huquq deb hisoblash; 
Salbiy jihati: jamiyatning har bir a’zosi erkinlikni turlicha tushunadi. 

---

Muallif - Ustoz Javohir Halilov t.me/ustoz_javohir_halilov [phone] 
HUQUQ O’qitish Markazi IIV Akademiyasi va Yuridik Universitetga tayyorlov t.me/huquq_markazi 28 
 
Sotsiologik yondashuv. XIX asrning ikkinchi yarmida libertar yuridik yondashuv 
doirasida shakllangan. 
Namoyondalari:Е. Erlix, F. Jenin, S.A. Muromsev va boshqalardir. 
Mohiyati – huquq tabiiy huquq ham emas, qonun ham emas, balki qonunlarni hayotga, 
amaliyotga tadbiq etishdir, ya’ni “jonli huquq” bo’lishi kerak. “Jonli huquq” amaliyotda 
sudyalar tomonidan qo’llaniladi. 
Ijobiy jihati:
1. Huquq real hayotda aks etadi;
2. Ijtimoiy munosabatlar ustun deb topiladi; 
Salbiy jihatlari:
1. Qonunni hayotga tadbiq huquq bo’lsa, ushbu qonunni g’ayriqonuniy yo’llar bilan ham 
hayotga tadbiq etish mumkin va buni huquq deb bo’lmaydi;
2. Sudyalarga huquq ijodkorligida mustqallik berilishi, ularning o’z vakolatlarining 
suiste’mol qilishga olib kelishi mumkin. 
 
Huquqni tushunishga doir psixologik nazariya. 
Namoyondalari: Petrajitskiy, Ross, Reysner, Tardu, Freyd va boshqalar. 
Mohiyati – insonning ruhiyati (psixikasi) huquqni belgilovchi omil hisoblanadi.Huquq 
insonlarning huquqiy his-tuyg’ulari (xarakteri) orqali belgilanadi. 
Ushbu nazariya tarafdorlarining fikricha, barcha huquq ikkiga bo’linadi. Bular: 
1- Ijobiy huquq , ya’ni davlat tomonidan o’rnatilgan huquq; 
2- Intuitiv huquq, ya’ni shaxsiy – insonning his-tuyg’ularidan kelib chiqadigan huquq va 
bunda intiutiv huquq haqiqiy huquq hisoblanadi. 
Ijobiy jihatlari:
1- Insonning psixikasiga e’tibor qaratadi, bu esa qonunlarni qabul qilishda muhim
ahamiyat kasb etadi, chunki qonunlar xalq manfaatlaridan kelib chiqishi kerak; 
2- Huquqiy ongga alohida e’tibor qaratiladi. 
Salbiy jihatlari: 
1- Inson psixikasiga haddan ziyod e’tibor qaratiladi; 
2- Intiutiv huquqni haqiqiy huquq deb biladi; 
3- Insonning his-tuyg’ulari har xilcha bo’lishi mumkin. 
Huquqni tushunishga doir tarixiy yondashuv. Ushbu nazariya XVIII asr oxiri va 
XIX asr boshida shakllangan. 
Namoyondalari: Gustav Gugo, K. Savini, G. Puxta va boshqa olimlardir. 
Mohiyati – huquq tarixiy hodisa, u biror-bir kishi tomonidan yaratilmagan, balki muayyan 
tarixiy shart-sharoitdan kelib chiqqan va rivojlangan. Huquq dastlab huquqiy odat 
ko’rinishida bo’lgan va ushbu nazariya tarafdorlaritabiiy huquqni inkor etishgan. 
Ijobiy jihati: huquqiy odat alohida o’rin tutadi.