Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti himoyaga ruxsat Kafedra mudiri

2.2 Elektron tijorat va raqamli texnologiyalarning muammolari hamda yechimlari
Amazon (Amazon.com) dunyodagi eng yirik onlayn chakana sotuvchi va taniqli bulutli xizmat ko'rsatuvchi provayderdir. Amazon 1994-yil 5-iyulda Jeff Bezos tomonidan Vashington shtatining Bellevyu shahridagi garajida asos solinganidan beri uzoq yoʻlni bosib oʻtdi. Amazon kichik kitob bozoridan 5 asosiy biznesni rivojlantiradigan koʻp tarmoqli ekotizimga aylandi: chakana savdo, logistika, isteʼmol texnologiyalari, bulutli hisoblash, ommaviy axborot vositalari va koʻngilochar dasturlar. Amazon dunyodagi eng yirik davlat kompaniyalari roʻyxatida Xitoyning Alibaba Group ekotizimidan oldinda. Ular toʻrt oʻlchov boʻyicha taqqoslanadi: sotish, foyda, aktivlar va bozor qiymati. Daromad jihatidan faqatgina Walmart raqamli ekotizimini rivojlantirayotgan Amazonʻdan oldinda.
Amazon mahsulotlarning roʻyxati uchun haq olmaydi, lekin sotishdan komissiya ushlab qoladi. Xaridorga yetkazib berishni oʻz zimmasiga olish yoki Amazonga oʻtkazish mumkin bu ham pullik xizmat. Saytdagi uchinchi tomon sotuvchilar sonining koʻpayishi, Amazon saytga eng kam miqdordagi saʼy-harakatlar bilan katta miqdordagi takliflar raqobatni yengishga yordam beradi.
Birinchi oʻrin. Tovar va raqamli kontentlarning onlayn savdosi 2022-yilda Amazon uchun eng koʻp pul olib keldi — barcha sof savdoning 51 foizi. Bular : Amazon, Amazon business, Amazon warehousr, Amazon renewed, Amazon global store, Handmade, Amazon appstore. Amazonʻda nafaqat veb-sayt va bozordagi dastur, balki kiyim-kechak, elektronika va kitoblarni sotish uchun ixtisoslashgan onlayn platformalar mavjud. Bular: Zappos, 6pm, Shopbop, East Dane, Woot, Book Depository, AbeBooks.
Ikkinchi oʻrin. Savdo komissiyalari va sotuvchilar uchun pullik xizmatlar 20,8 foizni tashkil etadi.
Kompaniya savdogarlarga toʻlovlarni qayta ishlash yechimlari, veb-sayt yaratuvchisi, amalga oshirish, targʻib qilish, brendni roʻyxatdan oʻtkazish va Amazonʻda biznesni yaratish, boshqarish koʻlamini oshirishda yordam berish uchun uchinchi tomon xizmat koʻrsatuvchi provayderlari katalogini taklif etadi.
Uchinchi oʻrin. Bulutli xizmatlar 11,7 foiz daromad keltiradi. Maʼlumotlarni saqlash va qayta ishlash boʻyicha 200 dan ortiq xizmatlar AWS platformasi orqali taqdim etiladi hamda uchinchi tomon ishlab chiquvchilari oʻz xizmatlarini AWS bozoridagi raqamli katalog orqali taklif qiladi.