Muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti r. R. Ibraimov, D. А. Davronbekov, M. O. Sultonova, E. B. Tashmanov, U. T. Aliyev «simsiz aloqa tizimlari va dasturlari»

Tranking aloqa tizimlari. Harakatdagi UQT radioaloqa radial-
zonaviy tizimlari bo‘lgan retranslyatorlar aloqa kanallarini abonentlar 
orasida avtomatik taqsimlanishini (tranking) amalga oshiradigan 
tranking radioaloqa tizimlari, avvalo, abonentlarni guruhlardagi aloqa 
rejimining aktiv qo‘llanilishi ko‘zda tutiladigan turli idoraviy va 
korporativ aloqa tarmoqlarini yaratishga mo‘ljallangan harakatdagi 
aloqa tizimi sinfi hisoblanadi. Ular turli davlatlarda qurolli kuchlari va 
huquqni muhofaza qilish tuzilmalari, umumiy xavfsizlik xizmatlari, 
transport va energetik kompaniyalar tomonidan harakatdagi 
abonentlarni o‘zaro, statsionar abonentlar bilan va telefon tarmog‘i 
abonentlari bilan aloqasini ta’minlash uchun keng ishlatiladi. 
Umumiy foydalanishdagi harakatdagi radioaloqa (UM-HRA) 
tranking tizimlarining bir-birlaridan nutq ma’lumotlarini uzatish usuli 
(analog va raqamli), ko‘p stansiyali ulanishi turi (kanallar chastota 
bo‘yicha ajratiladigan (KChAU), kanallar vaqt bo‘yicha ajratiladigan 
(KVAU) yoki kanallar kod bo‘yicha ajratiladigan (KKAU)), kanalni 
qidirish 
va 
tayinlash 
usuli 
(markazlashtirilmagan 
va 
markazlashtirilgan boshqarishli), boshqarish kanali turi (ajratilgan va 
taqsimlangan) va boshqa xarakteristiklari orqali farqlanadigan ko‘p 
sonli turli standartlari mavjud. 
Tranking 
tizimlarning 
asosiy 
arxitekturaviy 
tamoyillari
5.1- rasmdagi bir zonali tranking tizimining umumlashtirilgan tuzilish 
sxemasida keltirilgan. 
U bazaviy stansiyadan (BS) tashkil topgan va radiochastotaviy 
qurilmalardan tashqari kommutator, boshqarish qurilmasi va turli 
tashqi tarmoqlar intefeyslarini o‘z ichiga oladi. 
Radiochastotaviy 
qurilmalarga 
retranslyator, 
antenna 
va 
radiosignallarni birlashtirish qurilmasi kiradi. 
Retranslyator. Retranslyator deganda bu holda bir juft tashuvchi 
chastotalarga 
xizmat 
ko‘rsatadigan 
qabul 
qilish-uzatish 
qurilmalarining to‘plami tushuniladi. Birinchi tranking tizimlarda bir 
juft tashuvchi bitta trafik kanalini bildirgan. Vaqt bo‘yicha 
zichlashtirishni ko‘zda tutadigan TETRA standarti tizimlari va EDAS 

---

161 
ProtoCAL tizimlarining paydo bo‘lishi bilann zamonaviy tranking 
tizimlarda bitta retranslyator ikkita yoki to‘rtta trafik kanalini 
ta’minlashi mumkin.
5.1- rasm. Bitta zonali tranking tizimining umumlashtirilgan tuzilish 
sxemasi 
Tranking tizimlarda antennalar qanchalik mumkin bo‘lsa, 
shunchalik katta radioqamrab olish zonasini hosil qilishi kerak. 
Shuning 
uchun 
bazaviy 
stansiyalarning 
antennalari 
baland 
machtalarda 
yoki 
inshoatlarda 
joylashtiriladi 
va 
doiraviy 
yo‘naltirilganlik diagrammasiga ega bo‘ladi. Bazaviy stansiya yagona 
qabul qilish-uzatish antennasiga, ham qabul qilish va uzatish uchun