Muhandislik geologik tadqiqotlar
Download 6.17 Mb. Pdf ko'rish
|
-qullanma
- Bu sahifa navigatsiya:
- 20.1.Gruntlarning mexanikaviy xossalari
- Siqiluvchanlik
|
155 20. GRUNTLARNING MEXANIKAVIY XOSSALARI 20.1.Gruntlarning mexanikaviy xossalari Gruntlarning tashqi kuch ta’sirida hosil bo’ladigan zo’riqishlarga, yo’l quyiladigan chegaraviy deformatsiyalardan oshib ketmasdan, bardosh berish qobiliyati uning mustahkamligi deb ataladi. Tashqi kuch ta’sirida - gruntlarda vujudga keladigan deformatsiyalar 2 xil ko’rinishida bo’ladi; birinchisi hajmiy deformatsiyalar bo’lib, bunda grunt zarrachalari o’zaro zichlashib, joylashadi va ikkinchisi siljish deformatsiyasi bo’lib, zarralar joylashishi o’zaro o’zgaradi. Deformatsiyalarga mos ravishda, 2-xil asosiy mexanik xossalar bo’lib, bular gruntlarning yuk ko’tarish qobiliyatini va siljishga bo’lgan qarshiligini ko’rsatadi. Siqiluvchanlik. Gillarning tashqi kuch ta’sirida siqilib, o’z hajmini kichraytirish xossasi siqilish deb ataladi. Gilli gruntlar hajmining tashqi kuch ta’sirida kichrayishiga sabab, gruntlar tarkibi-dagi g’ovaklar miqdorini kamayishidir. Tashqi kuch olingandan so’ng, grunt skeletidagi elastik, ya’ni qaytar deformatsiyalar tufayli, dastlabki hajm qisman tiklanishi mumkin (20.1- rasm). Eng ko’p siqiluvchi gruntlar torflar bo’lib, ular bilan bir qatorda gilli gruntlarni tilga ham olsa bo’ladi. Siqilish jarayonini o’rganish bino va sanoat qurilishida katta ahamiyatga egadir. Ko’p sonli o’tkazilgan tajribalar shuni ko’rsatadiki, jinsga ta’sir etgan xar qaysi bosimga mos ravishda namlik va g’ovaklik to’g’ri keladi. Qoldiq deformasiya Elastik deformatsiya va bukish 20.1-rasm. Gruntlarning deformatsiya grafigi 156 G’ovaklik va bosim o’zgarishlari bog’liqligini ifodalovchi egri chiziq - Download 6.17 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|