Mundarij a kirish I. bob. Qadiriyatlar nazariyalari asosida o’quvchilarni ma’naviy axloqiy tarbiyalashning nazariy-metodologik asoslari

Yuqoridagi o’yinlarni sahnalashtirilgan olingan natijalar
(tajtibadan keyin)

№	Milliy qadriyatlarni tushunaolish qobiliyati	Termiz shahar 15-maktab		Termiz shahar 3-maktab
		Bolalar soni	%	Bolalar soni	%
1	Past	8	26.6%	9	30%
2	O’rta	12	40%	13	43.3%
3	Yuqori	10	33.3.%	8	26.6%

Yuqoridagi o’yinlarni sahnalashtirilgan olingan natijalar
(tajtibadan keyin)

№	Milliy qadriyatlarni tushunaolish qobiliyati	Termiz shahar 9-maktab		Angor tumani 2-maktab
		Bolalar soni	%	Bolalar soni	%
1	Past	10	33.3%	9	30%
2	O’rta	11	36.7%	10	33.3%
3	Yuqori	9	30%	11	36.7.%

Uchinchi bob buyicha xulosa
O’tkazilgan nazariy va eksperimental tadqiqotlar quyidagilarni xulosa qilishga imkon beradi:
1. Pedagogik tadqiqotlarda psixologik nazariya va amaliy-ilmiy apparatni qo’llanilishi hamda muhitga muvofiqlantirilishiga erishildi.
2. Yoshlarning umumiy madaniyat darajasidagi sifat ko’rsatkichlari belgilashini, pedagogik jarayonda ma’naviy ehtiyoj madaniy qadriyatlarga asoslangan holda qaralishi tadqiqotlar natijasida o’z tasdig’ini topdi.
3. Yoshlarning axloqiy kategoriyalarni anglashlari, idrok qilishlari va ijtimoiy hayotda amal qilishlari uchun pedagogik ta’sir ko’rsatish tarbiya maqsadining kafolatlagan natijasidir.
4. Yosh davrlarini hisobga olgan holda o’tkazilgan tajriba ishlari ularning egallagan bilim sifatiga va kasbiy yo’naltirilishiga ijobiy ta’sir etishi o’tkazilgan seminar va treninglar natijasida isbot etildi.
O’quvchilarda ma’naviy madaniyatni kamol toptirish jarayonida quyidagilarga e’tibor qaratilishi natijasida samarali natijalarga erishildi:
birinchidan, tadqiqotda qatnashgan o’quvchi va o’quvchilar shaxsining ijobiy xislatlarini taraqqiy ettirib, xulq-atvorlaridagi illatlaridan xalos bo’lishga intilish istagi uyg’otildi;
ikkinchidan, yoshlar o’z shaxsiga tanqidiy munosobatda bo’lishda, xulq-atvoridagi xususiyatlarni diqqat bilan va odilona tushunib olishda, o’z kamchiliklarini yaqqol ko’rishda, o’z nuqsonlarini fahmlab olishlariga erishildi;
Shunday qilib, o’quvchilarda ma’naviy madaniyatni shakllantirish uchun qo’llanilgan metodlar orqali kuchli g’oyaviy ta’sir ko’rsatish mumkinligi ham ilmiy, ham nazariy jihatdan asoslanildi.

UMUMIY XULOSALAR
O’zbekiston Respublikasining uchinchi renesans davrida ma’naviyat jamiyatning rivojlanganligi hamda shaxsning yetukligini belgilovchi mezon sifatida e’tirof qilinib, uning mohiyatini ijtimoiy-falsafiy, axloqiy va pedagogik nuqtai nazardan o’rganilishiga jiddiy e’tibor qaratildi. Globallashuv va axborot-aloqa almashuv jarayoni tobora tezlashayotgan bir vaziyatda uzluksiz ta’lim tizimida shaxs ma’naviy madaniyatini shakllantirish va rivojlantirish o’ziga xos dolzarblik kasb etdi.
Ta’lim va ma’naviy-ma’rifiy ishlar mazmuniga milliy qadriyatlar mazmuni, Sharq mutafakkirlarining qarashlari va zamonaviy ijtimoiy-falsafiy, pedagogik va psixologik tadqiqotlarda o’z ifodasini topgan ma’naviy madaniyat mohiyati to’g’risidagi g’oyalarni singdirish va bu jarayonning texnologik yondashuvga muvofiq tashkil etilishi kutilgan maqsadga erishishni kafolatlaydi.
Umum ta’lim maktablarida ta’lim va ma’naviy-ma’rifiy ishlar jarayoni o’rtasida o’zaro integrasiyaga erishish o’quvchilarning ma’naviy madaniyatni yanada rivojlantirishga xizmat qiladi.
Umum ta’lim maktab o’quvchilarida ma’naviy madaniyatni rivojlantirishning muhim omili sifatida o’qituvchilarning shaxs ma’naviyati va uni rivojlantirish to’g’risidagi nazariy va amaliy bilim, ko’nikma va malakalarini yanada boyitish orqali pedagogik mahoratlarini takomillashtirish maqsadga muvofiqdir.
Umum ta’lim maktab o’quvchilarining mavjud ma’naviy madaniyatini ular tomonidan egallanayotgan ixtisoslik bo’yicha kasbiy sifatlar bilan boyitish yetuk, malakali mutaxassislarni samarali tayyorlashning muhim shartlaridan biri hisoblanadi.
Tajriba-sinov ishlari natijalari umum ta’lim maktablarida o’qitiladigan “Tarbiya”, “Huquqshunoslik”, “Adabiyot”, “O’zbekiston tarixi”, “Iqtisodiy bilimlar asoslari” kabi o’quv fanlari o’rtasida o’zaro aloqadorlik va uzviylikni ta’minlash o’quvchilarda mavjud ma’naviy-axloqiy sifatlarini boyitishga bo’lgan ichki ehtiyojni yuzaga keltirishini ko’rsatdi.
TAVSIYALAR
1. Umumiy o’rta ta’lim o’quvchilarining ma’naviy madaniyatini izchil rivojlantirish maqsadida ta’lim muassasalarida bu borada to’plangan tajribalarni umumlashtirib borish.
3. Umumiy o’rta ta’lim o’quvchilarining ma’naviy madaniyatini rivojlantirishga oid tajribalarni ommalashtirish maqsadida pedagogik o’quv va amaliy seminarlarni tashkil etish.
4. Umumiy o’rta ta’lim o’quvchilarining ma’naviy madaniyatini samarali rivojlantirish maqsadida turkum o’quv fanlari (mas., ““Tarbiya”, “Huquqshunoslik”, “Adabiyot”, “O’zbekiston tarixi”, “Iqtisodiy bilimlar asoslari” va boshqalar) o’rtasida o’zaro aloqadorlikni ta’minlash.
5. Umumiy o’rta ta’lim o’quvchilarini shaxs ma’naviy madaniyatini boyitishda katta imkoniyatlarga ega milliy meros namunalari (milliy hunarmandchilik, xalq og’zaki ijodi, milliy qo’shiq va raqs san’ati, xalq teatri va milliy dorbozlik tomoshalari, milliy me’morchilik, milliy adabiyot, miniatyura va hattotlik san’ati hamda h.o.lar) bilan bevosita tanishtirib borish, shu maqsadda ekskursiya va sayohatlar uyushtirish.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI

1. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 21 sentyabrdagi “2019-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini innovatsion rivojlantirish strategiyasini tasdiqlash to’g‘risida”gi PF 5544 son Farmoni.

2 O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019 yil 8 oktyabrdagi “O‘zbekiston Respublikasi oliy ta’lim tizimini 2030 yilgacha rivojlantirish konsepsiyasini tasdiqlash to’g‘risida”gi Farmoni.
3. Mirziyoev SH.M. Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak. –T.: O‘zbekiston, 2017. – 102 b.
4. Mirziyoev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard vaolijanob halqimiz bilan birga quramiz. – T.: O‘zbekiston, 2017. – 488 b.
5. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoevning Oliy Majlisga Murojaatnomasi // “Xalq so’zi” gazetasi, 29 dekabr, 2018 y.