Mundarija: № Mustаqil tа`lim mаvzulаri betlar 6-semestr

---

1 
Mundarija: 
 
№ 
Mustаqil tа`lim mаvzulаri 
betlar 
 
6-semestr 
 
1. 
Sаnоаt tаrmоqlаrining 2017-2021 yillаrdаgi rivоjlаnishining аsоsiy 
yo`nаlishlаri 
2-bet 
2. Zаrgаrlik sаnоаtini rivоjlаntirishning аsоsiy istiqbоllаri 
4-bet 
3. 
Sаnоаtdа mеhnаt sаlоhiyatidаn fоydаlаnish ko`rsаtkichlаrini 
yaхshilаsh 
7-bet 
4. Sаnоаt kооpеrаtsiyasini rivоjlаntirish yo`nаlishlаri 
10-bet 
5. Sаnоаt kоrхоnаlаrining innоvаtsiоn fаоliyati sаmаrаdоrligini оshirish 12-bet 
6. 
Sаnоаt tаrmоqlаri kоrхоnаlаrining mоliyaviy bаrqаrоrligini 
tа`minlаsh yo`nаlishlаri 
14-bet 
7. 
Sаnоаt kоrхоnаlаri ishlаb chiqаrishidа аylаnmа mаblаg`lаrdаn 
sаmаrаli fоydаlаnish yo`nаlishlаri 
16-bet 
8. Sаnоаt kоrхоnаlаridа аsоsiy fоndlаrni mоdеrnizаtsiyalаsh аsоsidа 
mеhnаtning fоnd bilаn qurоllаnish hоlаtini yaхshilаsh yo`llаri 
19-bet 
9 
Foydalanilgan adabiyotlar 
23-bet 

---

2 
1-mavzu: Sаnоаt tаrmоqlаrining 2017-2021 yillаrdаgi 
rivоjlаnishining аsоsiy yo`nаlishlаri. 
Yurtimiz bugungi kunda rivojlanishning tez su’ratli yo’lida bormoqda, bunda 
O’zbekiston Respublikasi Prizidentining 2017-yil 7- fevraldagi PF-4947- sonli 
farmoni bilan tasdiqlangan 2017-2021- yillarda O’zbekiston Respublikasini 
rivojlantirishning beshta ustivor yo’nalishi “Harakatlar strotegiyasi” 
Respublikaning oldiga qo’ygan maqsadini ifodalovchi yo’l xaritasi xisoblanadi va 
unda belgilab berilgan milliy iqtisodiyotning mutanosibligi va barqarorligini 
ta’minlash, uning tarkibida sanoat, xizmat ko’rsatish sohasi, kichik biznes va 
xususiy tadbirkorlik ulushini ko’paytirish, ishlab chiqarishni modernizasiya qilish, 
texnik va texnologik jihatdan yangilash, ishlab chiqarish, transport-kommunikasiya 
va ijtimoiy infratuzilma loyihalarini amalga oshirishga qaratilgan faol investisiya 
siyosatini olib borish kabi yo’nalishlar belgilangan
.Ayniqsa ishlab chiqarish 
korxonalarini modernizatsiya qilish masalasiga aloxida yondoshilgan. Shu kabi 
masalalarni ijobiy xal qilish xamda mamlakat iqtisodiyotining raqobatbardoshligini 
oshirish maqsadida innavatsion siyosatni izchillik bilan davom ettirishga qaratilgan 
davlat siyosatini ishlab chiqildi. Ushbu maqsadlarda 2020-yil “Ilm ma’rifat 
varaqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yili” deb nomlandi. Albatta innovatsiyani 
joriy qilish fan-texnika taraqqiyoti bilan chambarchas bog’langan. Zamonaviy 
sharoitlarda jahon fani va innovatsiya faoliyatining yutuqlaridan keng foydalanish 
jamiyat va davlat hayotining barcha sohalarini izchil va barqaror rivojlantirishning, 
mamlakatning munosib kelajagini barpo etishning muhim omili bo‘lib bormoqda. 
O‘tgan davrda fan va texnologiyalarni rivojlantirish sohasida zarur infratuzilma 
yaratildi, muayyan intellektual va texnologik salohiyat shakllantirildi. Shu 
jumladan, O‘zbekistonda mustaqillikning dastlabki yillaridan mamlakatimiz ilm-
fani, yetakchi ilmiy maktablar, birinchi navbatda, eng yirik va muhim ahamiyatga 
ega tashkilot – O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasini yanada 
rivojlantirish uchun mustahkam poydevor yaratishga alohida e’tibor qaratildi. 
Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov tomonidan ham qabul qilingan farmon va 
qarorlar yangi tarixiy voqeliklarga mos keladigan fan-texnika va innovatsiya 
sohasida davlat siyosatini izchil amalga oshirish uchun o‘ziga xos rag‘bat bo‘ldi.
Bozor iqtisodiyotiga o ‘tish sharoitida fan-
texnika taraqqiyotining uchta asosiy yo‘nalishidan foydalanish mumkin: 
a) an’anaviy yo‘nalish;
b) zamonaviy yo‘nalish;
v) istiqbolli, ustuvorlik yo‘nalishlar.
An’anaviy yo‘nalishga elektrlashtirish, mexanizatsiyalash, qisman avtomatlashtiri
sh, kimyolash kiradi. Zamonaviy yo ‘nalishga elektronizatsiyalash, kompleks m
exanizatsiyalash, kompleks avtomatlashtirish(robotlashtiris, kompyuterlashtirish),
atom energetikasini jadal rivojlantirish, yangi materiallarni ishlab chiqarish va
ularga ishlov berish, hozirgi davr talabiga javob beradigan texnologiyalami qo‘
llash,119 undan foydalanishda texnologiyaning ekologiyaga salbiy ta’sirini kam

---

3 
aytirish, imkoni boMsa butunlay yo'qotish yo‘llari kiradi. Afzallik, ustuvor yo ‘
nalishlarga quyidagilar kiradi:
-elektronizatsiyalash, biotexnologiyani keng joriy etish, iqtisodiy informatikani
ko‘paytirib, rivojlantirib, ishlab chiqarishni to ‘la axborotlashtirish, fundamenta
l fanlar b o ‘yicha izlanishlarni kuchaytirish;
- yangi, ilg‘or (progressiv) texnologiyalarni joriy etish;
texnika va texnologiya, elektr energiyasi va yoqilg‘ilarning, xom ashyo va mater
iallam ing eng yangi turlarini yaratish;
- mavjud mashina va mexanizmlami. asbob-uskuna hamda
jihozlam i modemizatsiyalash.
Bozor iqtisodiyotiga kirib borish munosabati bilan ilm-
fan sohasiga turli atam alar va tushunchalar kirib kelmoqda. Masalan, «Nau-
xau», innovatsiya, lizing, texnopolis, venchur, injmering, tender, nanotexnologi
ya va h.k.lar, «Nou-xau» - bu, texnik, tashkiliy-iqtisodiy, tijorat bilimlari
va tajribaning yig‘indisi b o iib , almashish predmeti hisoblanadi. «Nou-
xau» tipidagi axborot (informatsiya) raqobatli ishlab chiqarishning, savdoning 
omili sifatida ro ‘y benshi mumkin. «Nouxau»ning eng xarakterli, tavsifiy to
moni - bu, texnik bilimlarning yangiligida va aniq, ishlab chiqarish va tijorat 
vazifalarini bajarish uchun foydali ligi dadir. Uni amalga oshirishda shartnoma
tuziladi: har xil chizmalar, loyihalar, smeta (boiadigan kirimchiqim hisobi), tex
kartalar, metodikalar (biror narsaga o ‘rgatish usullari), formulalar (shartli bel
gilar bilan ifodalangan matematik miqdorlar), texnik m a’lumotlar va h.k.
tanishtiriladi. Eksporter bu m a’lumotlarni yetkazib beradi, importer esa qabul
qilib oladi. 
“Innovatsiya" - atamasi “yangilik kiritish” yoki “yangiliklar” tushunchalarining
sinonimidir. Yangilikni joriy etish: birinchidan, texnika va texnologiya 
avlodlarini 120 almashtirishni ta ’minlash uchun iqtisodiyotga sarflangan m ab la
g lar b o ‘lsa; ikkinchidan esa, ilmiy-texnika yutuqlari va
ilg‘or tajribasiga asoslangan yangi texnika va texnologiyalar. Ixtirochilikning
rivojlanishi, biror yobnalishdagi yirik ixtiro va kashfiyotlar maydonga kelishi
innovatsiyaning muhim omillari hisoblanadi. Davlat, odatda, ularga qarz olishlari
uchun imtiyozli sharoitlar yaratib beradi.Venchur - kichik biznesning bir turi.
Uning mohiyati ilmiy- muhandislik ishlari, yangi texnika,texnologiya, tovar na
munalarini yaratish, ishlab chiqarishni boshqarish, tijorat ishini tashkil qilish
usullarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish, yirik firmalar va davlat ijar
a kontrakti buyurtmalarini bajarishdan iborat. Bu ishlar bilan «Venchur korxo
nalar»i shug‘ullanadi. Ular tarkibida tijoratda vositachi b o ‘lgan korxonalar
ham bo`ladi.Venchur korxonalar tcxnikaning yangiyo‘nalishlarida ish ko‘rib,
fantexnika taraqqiyotiga katta hissa qo ‘shadilar.Ular venchur moliyalashtirish 
ham faol qatnashadilar va moliyaviy m ablag1 to ‘plab, uni ishga soladilar. 
Injiniring (ixtirochilik), muhandislik maslahat xizmatlari - tijoratehilik qoidala
riga asoslangan holda ishlab chiqarishni tashkil etishni ta ’minlash, mahsulot s
otishni uyushtirish, ishlab chiqarish obyektlarini qurib, ishga tushirish yuzasid
an maslahat berish.

---

4