Mundarija: I bob. Tarjimashunoslikning dolzarb masalalari

2.3 Latifani ifodalashning stilistik vositalari
Aldangan kutish . Kant va boshqa ba'zi mutafakkirlar hazilda insonning kutgan umidlari (uning hayotiy tajribasidan kelib chiqqan holda) va yakuniy natija o'rtasida qarama-qarshilik mavjudligini ta'kidlaganlar (36).
Quyidagi manzara misol sifatida xizmat qilishi mumkin: baliqchi juda qiyinchilik bilan o'ljasini tortib oladi va ... eski tuflini tortib oladi. Ko'pchilik hazillar aynan shu turga qurilgan.
Aldangan kutishning ta'siri  bashorat qilish va bashorat qilishning buzilishiga asoslanadi. Aldangan kutish effektining mohiyati quyidagilardan iborat: nutqning uzluksizligi, chiziqliligi har bir alohida elementning tashqi ko'rinishini oldingilari tomonidan tayyorlanishi va keyingilarini o'zi tayyorlaydi.
O'quvchi allaqachon uni kutmoqda va u boshqalarning ko'rinishini kutishga majbur qiladi. Quyidagi qisman oldingi qismda berilgan. Bunday bog'lanish bilan bir elementdan ikkinchisiga o'tish deyarli sezilmaydi, ong, xuddi idrok etilgan ma'lumot ustida sirpanadi. Biroq, agar bu fonda past ehtimollik elementlari paydo bo'lsa, unda turtki kabi harakat qiladigan uzilish mavjud: tayyor bo'lmagan va kutilmagan idrokga qarshilik yaratadi, bu qarshilikni engish o'quvchidan kuch talab qiladi va shuning uchun unga kuchliroq ta'sir qiladi. (36).
Masalan:
Savol: Shark va maslahatchi o'rtasidagi farq nima?
Javob: Biri yovuz, go‘sht yeyuvchi axlatchi, ikkinchisi baliq. (8)
"Akula bilan maslahatchi o'rtasidagi farq nima?" "Ulardan biri xavfli yirtqich tulpor, ikkinchisi esa baliq." Ushbu matn aldangan kutish ta'siriga asoslangan: biz bilamizki, akula xavfli yirtqich yirtqich baliqdir, ammo matnda kalit mavjud: baliq akula, kalxat esa barcha epitetlari bilan maslahatchi. Ko'rinishidan, bu hazil maslahatchilarga murojaat qilishi va maslahatlar uchun ko'p pul to'lashi kerak bo'lgan ishbilarmonlar uchun dolzarbdir.
Tommi maktabdagi birinchi ingliz tili darsidan endigina qaytgan edi. U g‘urur bilan xo‘jayin u bilan ingliz tilida gaplashganini aytdi.
- Xo'sh, - dedi otasi, - u sizga nima dedi?
"U menga "Jim bo'l!" - deb javob berdi Tommi (19).
Ushbu matn, shuningdek, aldangan umidlarning ta'siriga asoslangan. Bola birinchi ingliz tili darsida o'qituvchi u bilan ingliz tilida gaplashganidan faxrlanadi, ammo o'qituvchi uni shunchaki tanbeh qilgani ma'lum bo'ldi.
“Meni bezovta qilmang. Men qiz do‘stimga xat yozyapman”.
"Lekin nega bunchalik sekin yozyapsiz?"
"U juda tez o'qiy olmaydi." (19)
Yuqoridagi latifada hayratning ta'siri yigitning javobi bilan bog'liq. Uning aytishicha, u sekin yozadi, chunki sevgilisi sekin o'qiydi. Garchi o'qish tezligi yozish tezligiga bog'liq emasligini hamma biladi.
Ota uzoq xizmat safaridan uyga kelib, o'g'lini yangi velosiped minib ketayotganini ko'rdi. — Buning uchun pulni qayerdan oldingiz? — deb soʻradi u. "Uning narxi 300 dollardan oshgan bo'lsa kerak!"
- Men piyoda yurib, topdim, - javob qildi bola.
"Piyodami? Qani, o'g'lim, dadangga rostini ayt. Piyoda yurish bilan hech kim pul topa olmaydi. Naqd pulni qayerdan oldingiz?"
"Men aytganimga o'xshayman, dada. Siz yo'q bo'lganingizda har kuni kechqurun bankdan janob Goldberg onamni ko'rgani kelardi. U menga 20 dollarlik banknot berib, sayr qilishimni aytdi"! (34)
Bu latifaning kutilmagan ta'siri shundaki, bank xodimi onasi bilan yolg'iz qolish uchun bolaga pul berib, uni sayrga jo'natadi.