Mundarija: I. Kirish 4 II. Asosiy qism

3.2 Material balans 
Xomashyo materiallarini va ishlab chiqarish mahsulotlarini material balansini 
hisoblaymiz. Yiliga 90 000 t fenol ishlab chiqariladigan bo‘lsa tayyor 
xomashyodagi yo‘qotilish-0.5%:
90000----100% 
X --- 0.5% 
X=90000*0.5/100=450t 
X=90000+450=90450t 
Qadoqlashdagi yo‘qotilish-3% 
90450----100% 
X1 --- 3% 
X1=90450*3/100=2713t 
X1=90450+2713=93163t 
Rektifikatsion kolonnada-3% 
93163----100% 
X2 --- 3% 
X2=93163*3/100=2794t 
X2=93163+2794=95957t 
Reaktorda yo‘qotilish – 5% 
95957----100% 
X3 --- 5% 
X3=95957*5/100=4797t X3=95957+4797=100754t 

---

19 
Purkagichda – 4% 
100754---100% 
X4 --- 4% 
X4=104784 t 
Kondensator -3% 
X5=104784*3/100=3143t 
X5=107927t 
Oksidlanish qurilmasida -0.5 % 
X6=107927*0.5/100=539t 
X6=108466t 
Ombordagi yo‘qotilish- 1.5% 
X7=108466*1.5/100=1626t 
X7=110093 t 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

20 
3.3 Issiqlik balans 
Uzluksiz ishlaydigan kolonna uchun quyidagi issiqlik balansini tuzish mumkin. 
Issiqlikning kirishi: kub-bug‗latgichda isituvchi bug‗ bilan Q
K
; dastlabki aralashma 
bilan Q
F
=G
F
i
F
. 
Issiqlikning sarfi: bug‗larning kondensatsiyalanishi natijasida deflegmatordan 
chiqayotgan suv bilan Q
C
; distillyat bilan Q
D
= G
D
i
D
; kubdagi qoldiq bilan 
Q
W
=G
W
i
W
; atrof muhitga yo‗qotishlar bilan Q
Y
. 
Bu erda i
F
, i
D
, i
W
– dastlabki aralashma, distillyat va kub qoldiqning entalpiyalari. 
Shunday qilib, issiqlik balansi tenglamasini quyidagi ko‗rinishda yozish mumkin: 
Q
K
+ Q
F 
= Q
C
+ Q
D
+ Q
W
+ Q
Y
.
Q larning o‗rniga ularning qiymatlarini quyib va Q
C
=G
V
r
D
=G
D
(R+1)r
D
(bu erda r
D
– deflegmatordagi bug‗ning kondensatsiyalanish solishtirma issiqligi) hisobga 
olinib, issiqlik balansi tenglamasini Q
K
ga nisbatan echamiz:
Q
K
= G
D
(R+1)r
D
+ G
D
i
D
+ G
W
i
W
- G
F
i
F
+ Q
Y
.
Kub-bug‗latkichni isitish uchun sarf bo‗ladigan isituvchi bug‗ning miqdorini 
quyidagi tenglama orqali aniqlash mumkin: 
иб
иб
K
иб
х
r
Q
G

,
bu erda r
ib
– isituvchi bug‗ning kondensatsiyalanish (yoki bug‗ hosil qilish) 
solishtirma issiqligi; x
ib
– isituvchi bug‗ning quruqlik darajasi. 

---

21 
Deflegmatordagi bug‗ni kondensatsiyalash uchun zarur bo‗lgan suvning sarfi 
quyidagicha topiladi: 
)
(
)
1
(
)
(
0
0
б
С
Д
Д
б
C
C
C
t
t
С
r
R
G
t
t
C
Q
G





,
bu erda S
S
– suvning solishtirma issiqlik sig‗imi; t
b
va t
0
– suvning boshlang‗ich va 
oxirgi haroratlari. 
Jarayonga ketayotgan hom ashyolarning yillik miqdori 353989,5795 t ishlab 
chiqarish jarayoninig issiqlik balansi quyidagicha bo‘ladi;