Mundarija Kirish 3

Mavzu: Tabiiy gazlarni yig’ish konlar misolida

Tabiiy gazni yig‘ish tizimlari “Sho‘rtan” koni misolida.

“Sho‘rtan” koni 1974 yilda ochilgan. Sanoat miqyosida gazliligi, yuqori yura kelliovoy-oksford qatlamining karbonatli qalinligini XV gorizonti rifli massivining uchta nuqtasiga joylashgan., Joylashgan joyning relfiga qarab, gaz uyumlarining yotish chuqurligi 2670 m dan 3282 m gacha tebranib turadi. Uyum massivli, litolik jihatdan ekranlashgan.O‘lchamlari: uzunligi - 18,5 km, eni-17 km, balandligi -476
m. Uyum maydoni - taxminan 200 km². Gaz koni 0,08 % hajm - miqdorda vodorod ^{sulfidini, 3,13 % - miqdorda СО}2 ^{gazini o‘z ichiga oladi. С}5^{+ yuqori og‘ir} uglevodorodlar konsentratsiyasi 1,13% hajmni tashkil etadi.
Ishlatiladigan quduqlar, asosan quyidagi konstruksiyalarga egadir: konduktor-324 mm, tushish chuqurligi - 100 dan 500 m gacha, texnik kolonna-245 mm, tushish chuqurligi - 2100 dan 2350 m gacha, ishlatish kolonnasi - 168 mm, tushish chuqurligi - 3000 dan 3250 m gacha, liftli quvurlar (LQ) diametri - 114 va 89 mm.
“Sho‘rtan” konidagi qatlam gazining hozirgi tarkibi quyidagilarni tashkil qiladi,
^СН4^{-90,116: С}2^Н6^{-4,087, С}3^Н8^-0,899: i^С4^Н10^-0,205, n^С4^Н10^-0,227: i^С5^Н12^{- 0,120,} n^С5^Н12^{-0,108, С}6^Н14^{-0,145, С}7^Н16+yuqori^{.-0,350, N}2^{-0,439, СО}2^{-3,240, Н}2^S-
0,073.
Gaz zichligi 20⁰ С da =- 0,715 – 0,775 kg/m³, barqaror kondensat zichligi 0,7-0,8 kg/dm³. Qatlam gazida kondensatning boshlang‘ich miqdori 58,02 g/m³ ni tashkil ^{qiladi, joriy - 35,3 g/m3 (2004-y.) Р}zich^{=126 kgf/sm2 da. С}5+yuqori ^{fraksiyalarning} molekulyar massasi -122,8. Qatlam suvlari tarkibida, 68-78,8 g/l - xlor ionlari, 32,6-48 g/l - ishqorli metallar, 10 g/l gacha – kalsiy ishtirok etadi. Sulfatlar va gidrokarbonatlar miqdori unchalik yuqori darajada emas. «Sho‘rtan-18» loyihasi
bo‘yicha, ishlashning umumiy muddati - 46 yil, o‘sib boruvchi qazib chiqarish davri
- 11 yil, doimiy qazib chiqarish – 18 yil

(“Sho‘rtan” konida gaz yig’ish )