Mundarija kirish; Art terapiya tushunchasi va mohiyati

Maskoterapiya - bu niqob terapiyasining mexanizmlari va 
modellari. “Niqob va odam”. Abadiy aloqa va qarama-qarshilik. Niqob - 
marosim obyekti sifatida, sehrli fazilatlarga ega. “Niqob” insonni tashqi 
dunyodan himoya qilish vositasi sifatida uning qoʻrquvi, boshqalarga ochiq 
boʻlmasligi haqida gapiradi. 

---

lkkalasi ham, boshqasi ham shaxsning ifoda etish usulini cheklash 
shakllari. 
Shaxsiy vazifalarni hal qilish uchun niqob kiyib, inson oʻzini 
tanlangan tasvir chegaralarida turadi va endi niqob unga qarashning 
xarakteri va harakat shakli, tuygʻu spektri va fikrlash mantigʻini yuklaydi. 
Fransuzcha “maska” soʻzi niqob, tashqi koʻrinishdir. Etruskcha 
“pxersu” soʻzi niqobdir. Mifologiyada niqob - bu ikkinchi shaxs, 
boshqalarning yuzi, “soxta yuz” kabilarni anglatadi. 
Niqob - bu tashqi dunyodan toʻgʻridan-toʻgʻri ajralib chiqish shakli, 
oʻz haqiqiy “men”ini yashirish vositasi. Niqob maʻlum bir narsa tufayli, 
maʻlum bir zichlikka ega yuzni yopadi. Tasvir sifatida “niqob” odamlarni 
boshqalarning yoqimsiz baholaridan “himoya qiladi”, istalmagan 
munosabatlardan “uzoqlashtiradi”. Maskalarni kiyib, shaxs oʻzini his 
qilishning virtual makonida oʻzini topadi! 
Niqob odamga berilgan tanasi (niqob ichidagi narsa) bilan uning 
tashqarisidagi narsalar oʻrtasidagi chegaraga aylanadi. 
Biror kishi niqobda boshdan kechiradigan his-tuygʻularni avtomobil 
ichida boʻlganida his etishi bilan solishtirish mumkin. Mashina ichidagi 
subyekt oʻzi boʻlgan haqiqat sifatida qabul qilinadi. 
Shu bilan birga boshqalar uchun niqob kiygan odam boshqa 
haqiqatning subyekti boʻlib koʻrinadi, unga qarash mumkin emas va uning 
mazmuni haqida faqat taxmin qilish mumkin. 
Niqob kiyib inson tabiiy va sunʻiy narsalarni bog`laydi va shu bilan 
yangi shaxsiy makon yaratadi. Niqob narsa yoki “niqob” sifatida tasvir 
boʻlib, uning mavjudligi bilan dunyoni ikki qismga ajratadi: oʻzi uchun 
dunyo va boshqalar uchun dunyo. Badan bilan bevosita aloqada boʻlgan 
y o k i uni his qiladigan narsa o`zi uchun dunyo. 
Undan tashqarida boʻlgan hamma narsa shunchaki ongda paydo 
boʻladigan tasvirdir va bu dunyo mavzuga tegishli emas, u faqat buni 
ongda oʻylaydi. 
Tashqaridagi hamma narsa virtual haqiqat boʻlib chiqadi, unga 
tegmaydi! Boshqacha qilib aytganda, niqob jismoniy va psixologik 

---

39 
fazilatlarga ega boʻlib, uning mavjudligi bilan dunyoni ikki qismga 
ajratadi. 
Terapevt va referent oʻrtasidagi aloqaning samaradorligi 
tajribalarning mazmunini tushunish va ikkisining hissiyotlarni qabul qilish 
qobiliyatiga bogʻliq. Terapevt va qabul qiluvchi oʻrtasidagi shartnoma 
ratsional, ochiq asosda tuzilgan. Niqobni yaratish jarayonida terapiya 
mavzusi chiqarib tashlanadi, ekspressiv badiiy obraz yaratishga eʻtibor 
beriladi. Shuni taʻkidlash kerakki, niqobning toʻldirilgan badiiy qiyofasi 
referentda estetik qoniqishni keltirib chiqarishi kerak. 
Koʻplab psixologik muammolarni hal qilish uchun niqobdan 
foydalanish imkoniyatlarini tahlil qilish terapiyaning uchta modelini 
aniqlashga imkon berdi, ularning tanlovi referentning hozirgi holati, 
terapiya maqsadlari bilan belgilanadi. Har bir model oʻziga xos moddiy ish 
vositalariga ega.