Mundarija: kirish bob. Ta’lim tizimlarining xarakteristikalari

1.3 AQSh
Tarixiy, iqtisodiy va ijtimoiy omillar ta'sirida rivojlangan AQShning zamonaviy ta'lim tizimi G'arbiy Evropa standartlaridan ko'p jihatdan farq qiladigan bir qator xususiyatlar bilan tavsiflanadi. Qo'shma Shtatlarda yagona davlat ta'lim tizimi mavjud emas, har bir shtat o'z tuzilishini mustaqil ravishda belgilash huquqiga ega.
Zamonaviy AQSh ta'lim tizimi federal va mahalliy hokimiyat organlarining samarali o'zaro ta'siri bilan o'zini o'zi boshqarish, o'zini o'zi moliyalashtirish va o'zini o'zi belgilash tamoyillari asosida qurilgan.
Mahalliy o'zini o'zi boshqarish maktablari g'oyasi millat uchun muhim deb hisoblanadi. Amalda, bu alohida davlat qo'mitalari hududiy maktab siyosatini ishlab chiqadi, majburiy o'quv dasturlari standartlarini belgilaydi, ajratmalarni tumanlar o'rtasida taqsimlaydi, o'qituvchilarga qo'yiladigan malaka talablarini belgilaydi, maktablarni moddiy-texnik jihozlash bilan shug'ullanadi. Ko'rib turganingizdek, asosiy savollar - nimani o'rgatish, kim va qanday to'lov evaziga o'qitish, o'quvchini qanday baholash va keyingi sinfga o'tkazish, qanday sharoitlarda ta'lim sertifikatlarini taqdim etish, qanday darsliklardan foydalanish - vakolat doirasiga kiradi. shtatlarning.
Zamonaviy AQSH taʼlim tizimi maktabgacha taʼlim muassasalarini, keng qamrovli “hamma narsani qamrab oluvchi” maktabni (toʻliq oʻrta taʼlim – 12 yillik oʻqish) va oʻrta taʼlimdan keyingi taʼlim muassasalarini (kasbiy va oliy) oʻz ichiga oladi.
Maktabgacha ta'lim muassasalari deyarli 20-asrning o'rtalariga qadar. Aksariyat aholi tomonidan kambag'allarga ijtimoiy yordam ko'rsatish tashkilotlari sifatida qabul qilingan. 2-qavatda. 20-asr To'liq bo'lmagan vaqtli ishlarning keng tanlovi bilan amerikalik onalarning taxminan yarmi hali ham 3-5 yoshli bolalarini uyda tarbiyalashni afzal ko'rishadi. Oq tanlilar orasida bunday onalarning ulushi yuqoriroq. Maktabgacha ta'lim va tarbiya dasturlari bolalarni boshlang'ich maktabga tayyorlashga qaratilgan. Ular rang-barang, mohiyatan moslashuvchan va mazmunan demokratik bo'lib, mustaqillik, tashabbuskorlik va o'zaro muloqot qilish ko'nikmalarini o'rgatishga qaratilgan. Shu bilan birga, maktabgacha ta'lim muassasalari ota-onalar bilan yaqin aloqada.
6 yoshdan 12 yoshgacha bo'lgan bolalar boshlang'ich (boshlang'ich) maktabda o'qiydilar. Boshlang‘ich ta’lim dasturiga ingliz tili va adabiyoti, matematika, tabiatshunoslik, fuqarolik, kasb-hunar ta’limi, estetik tarbiya sikli (musiqa, chizmachilik, qo‘shiqchilik, haykaltaroshlik), sport va jismoniy tarbiya kiradi. Bu elementar ko'nikma va bilimlarni beradi, o'rganishga ongli munosabatni rivojlantiradi.
O'rta maktab (o'rta ta'lim kolleji) odatda ikki qismdan iborat: kichik va katta. Toʻliq oʻrta maktabda (oʻrta maktabda) (VII-IX sinflar) oʻquv vaqtining uchdan bir qismi hamma uchun umumiy dasturga, qolgan qismi esa tanlash fanlarini (tanlov) oʻrganishga ajratiladi. Katta o'rta maktab (X-XII sinflar) odatda beshta o'quv fanidan iborat majburiy to'plamni va turli akademik va amaliy o'quv profillarini taklif qiladi.
1993-yilda 85 mingdan ortiq ta’lim muassasalarida umumiy ta’lim berildi. Boshlang'ich va to'liq bo'lmagan o'rta ta'lim darajasida 35 milliondan ortiq o'quvchilar bor edi; 12 milliondan ortiq talaba to'liq o'rta ta'lim (yoki tegishli kasb-hunar ta'limi) oldi. Boshlang‘ich va o‘rta ta’lim muassasalarida 1,4 million nafar, o‘rta maktabda esa 1,1 million nafarga yaqin o‘qituvchi ishlagan.
Kasb-hunarga o‘rgatish umumta’lim maktablarida, hududiy kasb-hunar markazlarida (bir qancha o‘rta ta’lim muassasalari hamkorligida tashkil etilgan) va kasb-hunar o‘rganish markazlarida amalga oshiriladi. Talabalar turli mutaxassisliklarni malakali ishchi darajasida egallaydi. Kasbiy ta'lim ko'lami juda ta'sirli. Odatda, talabalarga kamida ikki yoki uchta kasbiy tayyorgarlik kurslari taklif etiladi. Bir qator maktablarda bu to'plam oltita kursga etadi. O'rta maktab o'quvchilarining kamida uchdan ikki qismi kamida bitta kasbiy ta'lim dasturida o'qiydi.
Qo'shma Shtatlardagi oliy ta'lim muhim iqtisodiy, ijtimoiy va mafkuraviy funktsiyalarni bajaradigan yagona ijtimoiy institutni ifodalovchi o'quv dasturlari, kurslar va fanlarning sezilarli xilma-xilligi bilan tavsiflanadi.
90-yillarda. oliy ta'lim tizimi Qo'shma Shtatlardagi eng jadal rivojlanayotgan ta'lim tarmog'idir.
Amerika universitetlari odatda kampuslar deb ataladigan kampuslardir. Ularda o‘quv va laboratoriya binolari, kutubxonalar, yotoqxonalar, fakultet uchun turar-joy binolari, umumiy ovqatlanish, sport va madaniyat inshootlari mavjud.
Oliy ta’limning dolzarb muammosi hamon iqtidorli yoshlarni texnika oliy o‘quv yurtlariga jalb etish, magistratura (2-akademik) va olim – doktor darajasini olish uchun ta’lim tizimini qayta tashkil etish zarurati. Olimlarning fikriga ko'ra, kelgusi asrda muhandislik-texnik profil bo'yicha mutaxassislarning sezilarli darajada etishmasligi bo'ladi.
Universitet darajasining muhim ko'rsatkichi tanlanganlik darajasi deb ataladi. 1400 ga yaqin universitet barcha abituriyentlarni qabul qiladi; Ayrim shtatlardagi 100 dan ortiq universitetlar juda tanlangan, ammo ular "mahalliy" abituriyentlarni imtiyozli qabul qilish qoidasiga bo'ysunadilar. Yuqori tanlangan xususiy universitetlar abituriyentlarning taxminan 30 foizini qabul qiladi. Eng yaxshilarni aniqlash va ular uchun qulay shart-sharoitlar yaratish butun o‘qish davrida davom etadi. Universitet sifatining yana bir muhim ko'rsatkichi - talabalar va o'qituvchilar nisbati. AQShning eng yaxshi universitetlarida har bir o'qituvchiga 6 talaba to'g'ri keladi; Universitet murabbiylari orasida fan doktorlarining ulushi qariyb 97% ni tashkil qiladi.
Oliy ta’limni takomillashtirish, ularni doimiy o‘zgarib turadigan jamiyatga moslashtirish tamoyillarini sifatli amalga oshirish zamonaviy inson uchun zarur bo‘lgan yangi bilim va ko‘nikmalarni anglash, yangi axborot texnologiyalari davrini qadrlash darajasiga ko‘tarilish imkonini beradi.