Mundarija Kirish Bozor tushunchasi, uning funktsiya (vazifa)lari va turlari tasnifi

Hududlar	2018	2019	2020
2021
O'zbekiston Respublikasi	9,3	9,0	10,5	9,6
Qoraqalpog'iston Respublikasi	9,5	9,1	10,5	10,1
Andijon	9,6	9,2	10,9	9,9
Buxoro	8,7	8,9	10,6	9,8
Jizzax	9,8	9,2	11,0	10,1
Qashqadaryo	9,7	9,3	11,1	10,2
Navoiy	8,7	8,5	9,4	8,8
Namangan	9,6	9,1	10,6	9,7
Samarqand	9,7	9,3	11,0	9,9
Surxondaryo	9,7	9,3	11,1	10,2
Sirdaryo	9,3	9,3	11,0	10,2
Toshkent	9,0	8,9	10,5	9,4
Farg'ona	9,7	9,3	10,9	10,0
Xorazm	9,4	9,1	10,9	9,9
Toshkent sh.	7,9	7,4	8,0	7,0

3.O’zbekiston Respublikasida bozor munosabatlarining shakllanishi, uning yo’nalishlari, bosqichlari va xususiyatlari
Davlat mustaqilligining qo’lga kiritilishi O’zbekistonda bozor munosabatlariga o’tish uchun qulay sharoit va keng imkoniyatlar yaratdi. Bizning diyorimizda bozor munosabatlari yangilik emas. Ming yillar davomida ajdodlarimiz hunarmandlar ishlab chiqargan ajoyib mahsulotlarini, tabiiy boyliklarini dunyoning to’rt tomoniga chiqarib savdogarlik qilgan, mol almashgan.
O’zbekistonning boy imkoniyatlari, geopolitik sharoitidan foydalanib o’zimizning ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot yo’limizni belgilash dastlabki kunlarning eng muhim vazifasi bo’lib qoldi. O’zbekiston tanlagan islohot yo’li ijtimoiy yo’naltirilgan bozor iqtisodini shakllantirishga qaratildi.
O`zbekiston Respublikasining «Qishloq xo`jaligi kooperativi (shirkat xo`jaligi) to`g`risida»gi qonunga ko`ra, qishloq xo`jaligi shirkati qishloq xo`jaligi mahsuloti yetishtirishga mo`ljallangan, mulkiy pay usuliga hamda oila (jamoa) pudratiga asoslangan fuqarolarning ixtiyoriy ravishda birlashtiradigan yuridik shaxs huquqlariga ega bo`lgan mustaqil xo`jalik yurituvchi sub`yektdir. Shirkat xo`jaliklaridan farqli o`laroq, jamoa xo`jaliklari asosiy ishlab chiqarish vositalari umumiy bo`lgan, jamoa mehnatiga asoslangan qishloq xo`jalik mahsulotlari ishlab chiqarishni birgalikda yuritish maqsadida ixtiyoriy ravishda birlashgan dehqonlarning tashqilotidir.
Shirkat xo`jaligining o`ziga xos xususiyatlari quyidagilardan iborat:
- shirkat a`zolariga ixtiyoriy ravishda kirish va chiqish;
- shirkatning ish faoliyatida a`zolarning o`z mehnati bilan ishtirok etishining shart ekanligi;
- ichki xo`jalik munosabatlarini shartnomalar tuzish yo`li bilan, tenglik tamoyiliga amal qilib, oila pudrati asosida tashqil etish;
- shirkat a`zolari bilan hisob-kitob qilishda amalda bajarilgan ishlarning hajmi va
sifatiga chek usulida haq to`lashni tashqil etish;
- yakuniy daromadni shirkat a`zolari o`rtasida ularning mulkiy paylariga muvofiq taqsimlash;
- yer uchastkalaridan qat`iy belgilangan maqsadda foydalanish, yerlarni muhofaza qilinishi va tuproq unumdorligining oshirilishini ta`minlash;
- shirkatning bir a`zosi bir ovozga ega;
- shirkat xo`jaligining ish faoliyati ustidan shirkat a`zolari tomonidan shirkat nizomida nazarda tutilgan tartibda nazorat qilish.
Shirkat xo`jaligining mulk shakli bo`yicha ham jamoa xo`jaliklaridan farqi va afzalliklari mavjud bo`lib, ular quyidagilar: Shirkat xo`jaligining mulki uning a`zolari mulkidan tashqil topadi. Bunda har bir a`zoning mulki umumiy mulkning qismidan iborat, mulk egalari-paychilar boshqaruvda ishtirok etadi, boqimandalik tugatiladi, real manfaatdorlik ortadi va yil yakunida a`zolar xo`jalik daromadidan divident olish huquqiga ega bo`ladilar. Jamoa xo`jaligida esa, mulk jamoaniki,
ammo egasi noma`lum.
Band aholi sonining mehnatga layoqatli yoshdagi aholi soniga nisbati foizda
(2018-2021)