Mundarija Kirish I bob donni mahsulotlarini xalq xojaligidagi ahamiyati

Don omborxonalarining konstruksiyalari.
Don omborxonalarining bir necha konstruksiyalari ishlab chiqilgan dastlabki sig’im 3200 tonna bo’lgan, omborxona qurilgan. Uning afzalligi konstruksiyasi soda bo’lib, turli mahalliy materillaridan hamda harakatlanuvchi va turg’un moslamadan foydalanish mumkinligi hisoblangan.
Omborxona qurishda standart o’lchamdagi o’rmon materiallaridan foydalanilgan omborxona loyihasida g’o’la va taxtalarning standart uzinligi asos qillib olingan. Bo’ylama yo’nalishda omborxona 6.2 m dan to’qqizta va 3,1 m danikkita chetiga proletka ajratilgan. Ko’ndalangiga omborxona uchta proletga bo’lingan: o’rtadagisi 11m va ikkita chetdagisi 4,5 m dan. O’rtadagi proletning keng bo’lishi omborxona ichidagi harakatlanuvchi mexanizim bilan manevrlash imkonini beradi. Bunday omborxona qurishga ketadigan harajatlar 1 t sig’imi uchun 0,585-0,615 kun va 0,450-0,600 t materialni tashkil qiladi.

2 rasm Don omborxonalari turlari.
O’zbekistonda asosiy donomborxonalari bir qavatli, yonlama yoki qiyalangan polli ombor va elevatorlardan iborat. Bundan 20-25 yil avval jamoa va davlat xo’jaliklarida qurilgan omborlar sig’imi (50; 100; 160; 300; tonna) kichik bo’lib, ko’pchiligi mexanizatsiyalashtirilmagandir.
Hozirgi kunda qurilayotganlarining hajmi 500 dan 5000 tonnagacha don sig’adigan omborlar bo’lib, unda tashish, tushirish va boshqa ishlar to’liq mexanizatsiyalashtirilgan. Egiluvchi temir-beton, g’isht, metallardan foydalanib barpo qilingan bunker turidagi omborlar har xil mexanizimlar bilan jihozlangan. Bulardan tashqari, taralarni alohida saqlaydigan, donlarni soladigan, uni dorilaydigan va muntazam shamollatish uskunalari o’rnatilgan bo’limlariga ega bo’lgan omborxonalar ham mavjud. Donlarni qayta ishlovchi (tegirmon, yorma, ozuqa-em ishlab chiqaruvchi zavodlar) korxonalar, davlat qaramog’idagi non mahsulotlari, non qabul qiluvchi punktla, katta sig’imli omborxonalardan tashqari elevatorlar ham bor. Zamonaviy elevator-bu donlarni qabul qilib, qayta ishlab, saqlab va iste’molchilarga tarqatadigan baquvvat sanoat korxonasidir. Bunda donlar iste’mol kondetsiyasiga yetkazilib sifati bo’yicha bir xil turlarga ajratilib, xalq xo’jaligining yoki bu maqsadlariga ishlatish uchun mo’ljallangan.