Mundarija kirish I. bob Etika tushunchasi va uning shakllanishi etiketning jamoadagi o

ll bob. Ishga doir munosabatlarda salomlashish va tanishish etikasi

Har bir jamiyat o‘zining urf–odatlari, rasm–rusumlari va ramzlari dunyosida yashaydi. Bugungi kunda ham ba’zi millat va elatlar salomlashishning biz uchun an’anaviy bo‘lmagan shakllaridan foydanishadi. Masalan, Afrikada yashaydigan zuluslar bir–birlari bilan “Men seni ko‘rayapman” so‘zlarini ishlatib salomlashishsa, laplandlar faqat burunlari bilan ishqalashadi, samoanslar esa bir– birlarini hidlashadi. Salomlashish qoidalari ham jamiyatning o‘zgarishi bilan shakllangan va mazmunan o‘zgarib va rivojlanib boradi. Ba’zi bir Evropa mamlakatlari xalqlariga mansub bosh kiyimini echib yoki ozgina ko‘tarib salomlashish shakli bundan oldin ta’kidlanganidek, qadimiy rimliklar urf–odatlari bilan bog‘liq.

O‘zaro salomlashish (so‘rashish) va taqdim qilish qoidalari biz o‘zbek xalqi uchun o‘zining oddiy tuyulishiga qaramasdan ular muayyan bilimlar va etarli darajada diqqat-e’tiborni talab qiladi. Assalomu alaykum bilan boshlanuvchi salomlashishning birinchi qoidasi shundan iboratki, u har qanday vaziyatda sizning iltifotli va xayrixohligingizni ko‘rsatishi lozim. Salomlashishning qanday bo‘lishiga sizning kayfiyatingiz yoki boshqa kishiga nisbatan salbiy munosabatingiz ta‘sir qilmasligi lozim.
Salomlashuv musulmon dunyosida inson uchun eng yuqori qadriyat belgisidir. Ollohning suyukli habibi bo‘lmish Muhammad Mustafo sallallohu alayhi vassallam janoblari odob-axloqqa oid hadislarida: «Uchrashganda qaysi biringiz birinchi bo‘lib salom bersangiz, o‘sha odam Tangriga ham itoatliroqdir», deb o‘qtirgan edilar. O‘zaro munosabatlar jarayonida salomlashish, bir-biriga taqdim qilish yoki qo‘l berishish, kuchoq ochish jarayoni turli vaziyatlarda yuz berishi mumkin. Bu o‘ziga xoslik asosan ko‘rsatib o‘tilgan mazkur holatlarda kim birinchi bo‘lib harakat qilishi lozimligi yoki shunday huquqqa ega ekanligida ifodalanadi.
Shunday qilib, salomlashish va tanishish etiket qoidalariga itoat qiladigan xodimlar imiji doimo yuqori, obro‘si esa baland bo‘ladi.
Ishbilarmonlik muloqotining maqsadi boshqa kommunikatsiyalardan farq qiladi - siz hamkorlikni yo‘lga qo‘yishingiz yoki uni sifat jihatidan yaxshilashingiz kerak. Shu bilan birga, ish muzokaralari har doim rasmiy bo‘lib, belgilangan qoidalarga qat'iy rioya qilishni va har bir muzokarachining rolini bajarishni belgilaydi.
Shaklga asoslanib, ishbilarmonlik etiketida aloqalar juda xilma -xildir:
og‘zaki;
yozilgan;
tabrik so‘zi,
reklama xabari,
xabar berish,
suhbat (suhbat);
munozara,
uchrashuv,
konferensiya,
intervyu;
telefon suhbati va boshqalar.
Ishbilarmonlik muzokaralarining shakli va turini tanlashda sheriklarning milliy o‘ziga xosligini hisobga olish zarur. Masalan, fransuzlar ko‘pincha qattiq, deyarli avtoritar aloqa uslubini tanlaydilar.
Yaponlar, aksincha, bosim va o‘z pozitsiyalarini qattiq himoya qilishni qabul qilmaydi.
Ishbilarmonlik uchrashuviga tayyorgarlik ko‘rayotganda, siz hamkorlik qilmoqchi bo‘lgan mamlakatda qanday ishbilarmonlik aloqalari normalari qabul qilinganligini diqqat bilan o‘rganing va ularning madaniyatining o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga oling. Amerikalik ishbilarmonlar bilan muzokara olib borish uslubi yaponlar bilan muzokaralarni to‘xtatib qo‘yishi odatiy hol emas.