Mundarija kirish I. Kon to‘G‘risida umumiy ma’lumot. Kon tumanini geologik va ekologik ta’rifi

1.2. Karyer atmosferasini haqida umumiy tushuncha
Konchilik sanoati rivojlangan xududlar xavosiga chang uglerod va azot oksidlari oltingugurt angidridi seravodorod va boshka kimeviy birikmalar chikib turadi
Konda xavoni ifloslovchi manbaalar 2 guruxga bulinadi
1 Davriy manbaalar-bularga portlatish ishlari kiradi.Xar bir skvajinalar burgilanganda ,sikilgan katta bosimdagi xavo tog jinsini chikarib tashlaydi va xavoga katta mikdordagi chang zararli gazlar kutariladi.YAlpi portlatish orkali xar bir portlatishda 2mln m3 gacha tog jinsi yumshatiladi va bu bilan birga xavoga xaji 15-20 mln m3 etadigan chang gaz buluti kutarilib uning tarkibida 250 t gacha chang 6-10 ming m3 gacha zararli gazlar buladi.Portlashdan ajralib chikadigan zararli gazlar tarkibi portloichi modda turiga boglik.Eng kup portlashdagi gaz trotil porlashdan ajraladi (84.4l/kg gacha).Eppasiga portlatishda portlatilgan tog jinsidan ikkilamchi gaz ajralish xodisasi kuzatiladi.Bunda ayniksa uglerod oksidlari kup ajraladi.Ajralish 10-15 soatgacha davom etadi,Tog jinsini kazish-yuklashda jaraenida yana kuchayadi.
2 Doimiy manbaalar-tog jinsini portlatishdan tashkari, Konda tog jinsini kesish jaraenida kup mikdorda gaz ajraladi,Toshni yuklash va tashishda atmosferaga changdan tashkari uglerod azot oksidlari chikariladi.
Katta gabaritli kon mashinalari uz yuli davomida,ayniksa kar’erdan chikish yulida , zurikishdan xavoga mikdorda gaz-chang chikaradi.Tog-kon ishlarida asosan dizel ekilgisida ishlaydigan transport vositalari atmosferaga benzapiren ,is gazi, kurgoshin bugi shu singari kuchli zararli gazlar chikadi.Benzin tarkibida etil suyukligi bilan kushilgan kurgoshin yokilgi yonganda bug ajralib, kurgoshin birikmasini xosil kiladi.ularning 30% er sirtigi chukadi, 40% xavoga tarkaladi.Namlik yukorilashgan sari kuchayadi


1.3. Konning geologik tuzilishi
Karmana oxaktosh koni qum oxakli slans qatlamlar asosida paydo bo‘lgan, silur (S₂W-ln)yuqori pastlikka tegishli xolda.Kon orasida slans qatlam yotgan karbonat jinslar asosida tuzilgan. U bir nechta uchastkalardan tashkil topgan. Uchastok №2 raspolojen v severo-zapadnoy chasti mestorojdeniya.
Bu uchastka chizig‘i 850X500metrga kenglik yo‘nalishda bir muncha cho‘ziladi.
Uchastka maydoni G‘arbdan SHimolga zaif qiyalikda deyarli to‘g‘ri tog‘li joyni ifodalaydi. Tog‘li joy relefi m eridian yo‘nalishda uncha chuqur bo‘lmagan qatlamlarda zaif ajralgan.
Suv ajralishida nisbiy ko‘tarilish va bugrlarda 15-20metrdan oshmaydi
3№Uchastka konni shimoliy g‘arbiy qismida joylashgan. U ham shunday meridian yo‘nalishda cho‘zilgan, uzunligi 1,2 km, 400-600metr kenglikda. Uchastka ikkita chuqur qatlamlarda kesishadi. G‘arbiy qismida oxak qatlam o‘tadi, ya’ni janubga slanets qatlamga qarab davom etuvchi. Bu qatlam osti ko‘tarilishi 50 metrga etadi.Ko‘rsatilgan qallamlar orasida keng suv ajralishlar joylashgan. Uchastkaning sharqiy chegarasida qo‘yi qismida yotuvchi slanetslar bilan karbonat jinslarni kontakt aloqalari xizmat qiladi, uchastkaning G‘arbiy chegarasida yuqori qatlamda joylashgan dolomitlar bilan oxaktosh aloqalari bo‘ylamasiga o‘tadi, shimol va g‘arb uchastkalari o‘zaro chuqur bo‘lmagan qatlamlar bilan chegaralanagan.
Ekspluatatsion qidiruv natijasida +520m belgidagi gorizontgacha 1976-78yillardan beri oxaktosh konini qo‘yidagi geologik kesimlari (yuqoridan pastga)aniqlangan:
1. O‘rmon qurilishdagi jinslar kul rang va siniq bo‘lakdagi kulrangli ochiq malla rangdagi, ochiq kul rang va nim kulrang oxaktoshlar, siniq bo‘laklar ba’zida dolomitlangan, o‘lchami 0,2-0,3 sm, 5-10sm li okremlangan. Quvvati 0,5 dan 6,0 metrgacha tebranadi.
2. Oxaktoshlar kul rang, ko‘kimtir ochiq kulrang, qoramtir, ba’zida pushti rangda, yashirin kristall, yoriqdorligi zaif va ba’zi joylari ingichka. Ba’zida ochiq yo‘l yo‘l va ochiq kulranglilari uchraydi. Bu qatlam qalinligida qavatlar va oq kalsit uyasi uchraydi. Uya va qavatlar quvvati 4-10sm. Goxida quvvati 0,5-3mbo‘lgan oq kalsit qavatlari va katta uyum tomirlari kuzatiladi. KarerniJanubiy-G‘arbid qismida uzunligi 450 metr bo‘lgan yirik kristallangan kalsit tomirlari uchragan.
3. Qatlamning tavsiflangan umumiy quvvati, +520m gorizontdagi ekspluatatsion qidiruv maydonidagi hosil bo‘lgan asosiy foydali qazilma 25-670 metrni tashkil etadi.
4. Dolomitlar va kuchli dolomitlangan oxaktoshlar nim kulrang, mayda kristallangan. Ularning maksimal quvvati 30-38 metrni tashkil etadi.
5. Xlor-kremli-seritsit slanetslar, yashil-kulrang. Quvvati belgilanmagan.