Mundarija kirish I. Kon to‘G‘risida umumiy ma’lumot. Kon tumanini geologik va ekologik ta’rifi

3.2. Kazib olish tizimi.
Kon joylashgan erning relefi va yotish sharoitidan kelib chiqib, oxaktosh sement koni ochiq usulda qazib olish lozim.
Konda qazish tizimlarini tanlash, qo‘yidagi faktorlardan kelib chiqib olib borilgan:
1. oxaktosh sementni yotish sharoiti, qoplovchi tog‘ jinslari va aniqlangan qalinlikga ega xilma xil nokonditsion jinslaryotish sharoiti;
2. qazib olinadigan tog‘ jinslarni sifatli tarkibi;
3. qoplovchi jinsli ag‘darmalar va karerga oid maydonlar.

Jinslarning fizik-mexanik xususiyatiga ko‘ra, oxaktosh koni tarkibi qo‘yidagi gruppaga tegishli, №3 jadvalda keltirilgan.

№3 Jadval

Jinslarning nomlanishi	Qumlarning guruxlanishi	Klassifikatsiya bo‘yicha qattiqlik kategoriyalari
Dolomitli va siniq bo‘lakli oxaktosh bilan qumoq tuproq	III	--
Dolomitlangan oxaktoshlar	VIII	X
Sementli oxaktoshlar	VII-VIII	IX-X

Jadvalda ko‘rinib turibdiki, dolomitlangan va sement oxaktoshlar ekskavator ishlari boshlanishidan oldin massivni yumshatish uchun burg‘ilab portlatish ishlari amalgsha oshiriladi. Aniqlangan sement oxaktosh qatlam qalinligida dolomitlangan oxaktosh qatlami mavjud. Aloxida qatlamlar qalinligi 5 metrga etadi yoki undan ortiq. Xuddi shunday ularni uchrashi sement sifatiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi qatlamlarni ag‘darmalarga joylashtirish rejalashtirilshgan.

YUqorida keltirilgan faktorlarni xisobga olgan xolda transportli qazish tizimi qo‘llaniladi, Uchitыvaya vыsheizlojennыe faktorы, 5 ta qazib olinuvchi pog‘onalarda sement oxaktoshni barcha qalinligi bo‘yicha rejalashtiriladi. Qoplovchi jinslar uchta pog‘onada olib tashlanadi.
Loyixa asosida qo‘yidagi kon ishlarini olib borish tartibi keltirilgan:
- shimoldan janubga gorizontal pog‘onalar ketma ketlikda kon qazib olinadi;
- birinchi ochuvchi pog‘ona (qum tuproq tarkibiga kiruvchi siniq bo‘lakli karbonat jinslar). Qum tuproqlar quvvati 0,0-4,5m etadi.
- ularni buldozer-ekskovatorli usulda qazib olish nazarda tutilgan va tashqi ag‘darmaga avtotransport yordamida tashish beolgilangan.
Ikkinchi-uchinchiochuvchi pog‘onalar (dolomitlangan oxaktoshlar bo‘yicha). Dolomitlangan oxaktoshlar quvvati 0-21m chegarada bo‘shashadi.
Ularni qayta qazib olish (quvvatidan kelib chiqqgan xolda) bitta yoki ikkita pog‘onada bo‘rg‘ilab portlatish ishlari yordamida yumshatilgan ekskavator yordamida va tashqi ag‘darmaga avtotransport yordamida tashish amalga oshiriladi.
Qazib olinuvchi pog‘onda oxaktoshni foydali qalinlikdagi quvvati va ularni tarkibi birjinsli bo‘lishi, beshinchi pog‘onadagi zaxiralarni xisoblab quyi kontrgacha qazib olinadi, balandligi:
a) IvaIIpog‘onalar 0 dan 15metrgacha; b) III, IV, Vpog‘onpalar 15metrgacha.
Qazib olinuvchi pog‘onalarni birlamchi bo‘rg‘ilab portlatish ishlari yordamida yumshatiladi ekskavator yordamida qazish va karer maydonlariga avtotransport yordamidakon massasini tashish amalga oshiriladi.