Mundarija: kirish

2-rasm. Raqobatbardoshlikni ta’minlovchi asosiy elementlar⁸

Bugungi raqobatbardoshlikni oshirish choralari kelajakdagi iqtisodiy oʼsish va daromadlarni oshirish imkonini beradi. Ular orasida kuchli korrelatsion bogʼliqlik mavjud. Xususan, 140 ta mamlakat ustida oʼtkazilgan xalqaro raqobatbardoshlik indekisi natijalariga asosan yuqori daromadli mamlakatlar kuchli 20 talikka, yuqori daromadga ega boʼlmagan mamlaktalar esa 40 talikka (Malayziya-25, Xitoy – 28, Tayland – 38) kirganligida ham koʼrish mumkin. Shunday boʼlsada, meniral resurslarga boy mamlakatlar- Qatar, Brunei, Quvait, Trinidad, Tobago va Venezuela raqobatbardoshlik darajasini oshirmasa ham daromadlarining yuqorigi saqlanib qolingan, lekin bir hil daromad darajasiga ega Chilining raobatbardoshlik darajasi 30 oʼringa pastroq natijani koʼrsatgan va uni kuchaytirishni talab etadi. Raqobatbardoshlik koʼrsatkichini oshirishning asosiy formulasi innovatsion iqtisodiyot hisoblanadi. Hozirgi kunda Germaniya, АQSh, Shevetsariya mamlakatlarida mavjud boʼlgaii kabi innovatsiya markazlar barcha mamlaktalarda yetarli emas. Oʼrganilgan 140 ta mamlaktdan 77 tasida (55 %) innovatsiya tizimi eng kuchsiz nuqtasi xisoblanadi.

Xalqaro raqobatbardoshlik indekisining metadologiyasiga koʼra raqobatbardoshlikka taʼsir etuvchi asosiy omillar quyidagicha:⁹

Bu omillar boʼyicha yuqori oʼringa ega boʼlgan Singapur (83,5 reyting koʼrsatkichi, 2- raqobatbardoshlik indekisi), Yaponiya (82,5, 5) va Hong Kong (82,3, 7) – jahon iqtisodiyotidagi eng raqobatbardosh boʼlgan 7 ta mamlakatning uchtasi hisoblanadi va jahon standartidagi jismoniy va raqamli infratuzilma va aloqa tizim, makroiqtisodiy barqarorlik, yuqori inson kapitaliga va rivojlangan moliyaviy tizimga egaligi bilan ustundir, lekin bu mamalakatlarda innovatsion ekotizim boʼyicha koʼrsatkichlari indekisga mos tushmaydi. Shunday boʼlsada, Germaniya, АQSh va Shveytsariya kabi Yaponiya, Kareya, Tayvan (Xitoy) mamlakatlari ham “Super inovator” lik maqomini saqlab turibdi.

Bu mamlakatlarda mehnat resurslarining tarmoqlar boʼyicha taqisimlanishini va harakatlanishini tahlil qilganda 2007-2017 yillar oraligʼida bandlik qishloq xoʼjaligi va sanoat tarmoqlarida sezilarli darajada kamaygan boʼlsa-da, xizmat koʼrsatish sohasida ortib borgan. Xususan, Yaponiya qishloq xoʼjaligida band aholi salmogʼi 4.29 % dan 3.49 % ga (-0.08%), Kareyada 7.59 % dan 4.89 % (-2.7 %), Xitoyda esa 40.8 %dan 27.0 % (-13.8 %)ga tushgan.