Mundarija kirish

QARASHLARINI SINFDAN VA MAKTABDAN TASHQARI MASHG’ULOTLAR JARAYONIDA O’RGANISH.
AMIR TEMURNING ILM-FAN VA MADANIYAT ISHLARI BO’YIChA QILGAN HARAKATLARINI O’RGANISh
(Kollej kutubxonasi bilan hamkorlikda tashkil qilingan darsdan tashqari mashg’ulot ssenariysi)

Mashg’ulot oliygoh kutubxonasida olib boriladi. O’quvchilar Amir Temur

ijodi, Sohibqiron haqidagi asarlar va bevosita Amir Temur davrida va uning homiyligida yaratilgan kitoblar va san’at asarlari bilan tanishish imkoniyatiga ega bo’ladilar. Kutubxona xodimlari maxsus shu masala bo’yicha oldindan tayyorlanib,o’quvchilarga ma’lumot beradilar.

Maqsad:

- o’quvchilarni ta’lim muassasi kutubxonasidagi Amir Temur hayoti va faoliyati to’g’risidagi asarlar bilan yaqinroq tanishtirish;

- Amir Temurning ilm-fan va madaniyat bo’yicha qilgan harakatlarini

o’rganish orqali oliy ta’lim muassasalari o’quvchilarida milliy iftixor tuyg’usini shakllantirish.

1-boshlovchi: Sohibqiron Amir Temur barpo etgan qudratli markazlashgan davlat turk millatining birlashishi va jipslashishiga tayanch bo’lib xizmat qildi, millatning ravnaq topishiga, milliy tuyg’uning uyg’onishiga yordam berdi, madaniyatining, ilm-fanining rivojlanishida mislsiz ahamiyat kasb etdi. Bu davrda turk xalqlari tarixiga doir Nizomiddin Shomiyning “Zafarnoma”, Abdurazzoq Samarqandiyning ”Matlai sa’dayn va majmai bahrayn”, Davlatshoh Samarqandiyning ”Tazkiratush shuaro”, Sharofiddin Ali Yazdiyning ”Zafarnoma”, Ibn Arabshohning “Amir Temur tarixi” nomli mashhur asarlari yozildi, Mirzo Ulug’bekning astronomiya maktabi ish olib bordi va “Ziji jadidi Ko’ragoniy” dunyoga keldi.

69

2-boshlovchi: Ilm-fan va madaniyat saltanat uchun ma’naviy ozuqadir. Buni

Amir Temur yaxshi bilgan, shuning uchun ham u olim va fozil kishilarni o’ziga do’st tutgan, ularni hurmat-izzat qilgan, davlatni boshqarishda ularning maslahatlariga tayangan.

“Temur tuzuklari”da shunday vasiyat qiladi “...baxtli farzandlarim va qudratli nabiralarimga ma’lum bo’lsinkim, men sayyidlar, ulamo, mashoyix, oqilu-donolar, muhaddislar, tarixshunoslarni sara va e’tiborli odamlar hisoblab, izzatu-hurmatlarini o’rniga qo’ydim”.

Bugun sizlar bilgan, millatimizning faxri, iftixori bo’lgan bobomiz Amir

Temurning qilgan savob ishlaridan bir qirrasi, u kishining ilm-fan va madaniyatga qilgan homiyliklarini tahlil qilamiz va xulosalar chiqaramiz.

1-o’quvchi:Tarixchilar Sharafuddin Ali Yazdiy, Ibn Arabshoh va

boshqalarning guvohlik berishlaricha, Amir Temur o’z saroyiga yetuk olimlarni, xususan ilohiyot olimlarini, faqihlarni, falakiyot(astronomiya), tibbiyot, riyoziyot(matematika), falsafa, tarix, musiqashunoslik, ilmi aruz fanlarining yetuk namoyondalarini to’plagan.” Ajoyib ul-maqdur fi tarixi Temur”(“Temur tarixida taqdir ajoyibotlari”) kitobida bu olimlar haqlarida qisqa, lekin juda qimmatli ma’lumotlar topish mumkin. Ular ilohiyot olimlari Jaloluddin Ahmad al-Xorazmiy, fiqh olimlari Abdulmalik, Isomiddin va shayx Shamsuddin Muhammad Jazoiriy, ilohiyot olimi mavlono Ahmad, musiqashunoslar ota-bola Abdulqodir va Safiuddin Marog’iy, musiqashunos Ardashir Changiy, shuningdek faylasuflar Sa’duddin Taftazoniy va Mir Said Sharif Jurjoniy, yirik tarixchilar Nizomiddin Shomiy va Ibn Arabshoh Hofizi Abru va boshqalar. Manbalarda, shuningdek, mohir rassomlar Pir Ahmad Bog’ishamoliy bilan Abdulhay Bog’dodiylarning nomlari ham zikr etilgan. Bu olimlar bizgacha nomlari yetib kelganlari. Tarixchilarning guvohlik berishlaricha, kitoblarga kiritilmagan, lekin saroyning oldi olimlarining son-sanog’i yo’q, Amir Temur ilm-fan va madaniyatning rivojiga foydasi tegishi mumkin bo’lgan har bir tirik jonni Samarqandga keltirtirgan, ularga

70

sharoit yaratib bergan, homiylik qilgan va shu orqali jahon fani va madiniyati

taraqqiyotiga o’z ulushini qo’shgan.