Muqaddima

LIMFA 
 
Limfa – ichki muhit suyuqliklaridan biri. U qondan kelib chiqadi va maxsus limfa 
tomirlarida oqadi. Suv va ba‘zi moddalar qon kapillyarlaridan hujayralar oralig‘iga 
o‘tadi, ko‘p qismi yana qonga qaytadi. Filtrlangan suv va unda erigan moddalarning bir 
qismi limfa kapillyarlariga yig‘iladi. Limfa kapillyarlari birlashib, limfa tomirlarini hosil 
qiladi. Limfa tomirlari birlashib, oxirida ikkita yirik limfa tomir – ko‘krak va bo‘yin 
limfa tomirlari vujudga keladi. Ular orqali tanadan yig‘ilgan limfa venalarga tushadi. 
Limfa tomirlarida suyuqlik bir tomonga – to‘qimalardan qonga harakat qiladi. 
To‘qimalrdan oqib ketuvchi limfa biologik filtrlar vazifasini bajaruvchi limfa 
tugunlaridan o‘tadi. Tugunlar tasodifan limfaga tushgan bakteriyalar va yot zarrachalarni 
tutib qoladi. 
Limfaning asosiy vazifasi ichki muhitning doimiyligini saqlashdan iborat. To‘qimalar 
oralig‘idagi oqsillar limfa orqali qonga qaytariladi. Limfa organizmda suvning qayta 
taqsimlanishinida, moddalar almashinuvida, sut hosil bo`lishida, ovqat hazm qilish va 
so‘rilish jarayonlarida ishtirok etadi. Limfoid to‘qimadan makrofag, limfotsitlarni va 
antitelolarni qonga yetkazib, limfa organizmning immun reaksiyalarida ham ishtirok 
etadi. 
Limfa ishqoriy muhitga ega bo`lgan suyuqlik. Uning pH 7,35-9,0 atrofida. Turli 
a‘zolarda limfa hosil bo`lishida sezilarli farq bor. Limfa hammadan ko‘p jigarda hosil 

---

134 
bo`ladi. A‘zolarning 1 kg massasiga hisoblanganda, bir kecha-kunduzda jigarda 21-36 
ml, yurakda – 5-18 ml, taloqda – 3-12 ml, skelet muskullarida – 2-3 ml atrofida limfa 
hosil bo`ladi. Katta odam organizmida bir kunda limfa tomirlari orqali qonga 1000-3000 
ml limfa oqib tushadi. 
Turli a‘zolarda hosil bo`ladigan limfa tarkibida ularning modda almashinuviga 
bog‘liq farq bor. Masalan, jigar limfasi oqsilga boy, ichki sekretsiya bezlarining limfa 
tomirlaridan olingan limfada gormonlar uchraydi. Ochlikda yirik limfa tomirlaridan 
olingan limfa deyerli tiniq bo`lib, yog‘lar oz bo`ladi. Yog‘li ovqat iste‘mol qilingandan 
3-4 soat o‘tgach yug‘ilgan limfa yog‘ga boyib, sutga oxshab qoladi. 
Qon va to‘qima suyuqligidan limfa oqsillar miqdori bilan farq qiladi. Odamning 
ko‘krak limfa tomiridan olingan limfada oqsillarning umumiy miqdori plazmadagi 
oqsillar miqdorining 60% ini tashkil qiladi. Limfadagi albuminlar miqdori 
globulinlarnikidan ko‘p. Limfada fibrinogen va protrombin ham bor. Shu sababdan u 10-
15 minutda ivib qoladi. 
Limfada uchraydigan hujayralar miqdori limfa tugunlardan o‘tgan-o‘tmaganiga 
bog‘liq. Hali limfa tugunidan o‘tmagan periferik limfada oz miqdorda limfotsitlar 
uchraydi. Bir-ikkita limfa tugunidan o‘tgan oraliq limfada limfotsitlar soni bir necha 
marta oshadi. Venalarga quyiladigan markaziy limfaning 1 mm
3
da 2000-20000 limfotsit 
uchraydi. Markaziy limfada hujayralar soni limfa tugunlarida rivojlanib, yetilgan 
limfotsitlar hisobiga ko‘payadi. 
Limfada hazm tizimining gidrolitik fermentlari va gormonlarini ham uchratish 
mumkin.