Muqaddima
Download 4.57 Mb. Pdf ko'rish
|
Normal Fiziologiya Qodirov
|
MIYA P0
’ STL0G’IDA TA’SIROTLARMNG TAHLILI VA SINTEZI Miya postloglning faoliyati organizmga tashqi muhitdan uzluksiz ravishda tushib turadigan ta‘sirotlar va organizmning o'zida paydo bo`ladigan ta‘sirlovchilar vujudga keltirgan qo ‘ zg‗aiish va tormozlanish jarayonlarini tahlil qilinishidan va uning asosida monand javob reaksiyalarining rejalarini sintezlashdan iborat, Ta‘sirotlar tahlili organizmga ta‘sir etuvchi turli xildagi signallarni ajratish, ularning ahamiyatini baholashdan iborat Yuqorida , bunday tahlilning retseptor apparatda boshlanishi aytib olilgan edi. Oliy tahlilni miya po‗stiog‘i bajaradi. 283 Markaziy nerv tizimining quyi pog‘onalarida, masalan, orqa miyada, retseptorlardan kelgan qo ‘ zg‗alish doimo muayyan efferent yollarga o ‘ tkaziladi, bunday reflektor yoylarda ulanish, doim muayyan bo`ladi. Yuzaga chiqadigan refleks (javob reaksiyasi) har doim stereotip tarzida (bir xil) bo`ladi. KO ’ CHIRIB ULASH Miya po ‘ st!g ‘ ida juda muhim bo'lgan o ‘ zgaruvchan ulanish kuzatiladi. O'zgaruvchan ulanish malum bir signalning ta‘sir sharoitiga qarab, juda ko ‘ p vaqtincha boglanishlar sababchisi bo'lishini ta‘minlaydi. Buning natijasida malum bir signalga turli sharoitlarda olinadigan reaksiyalar ham har xil bo`ladi. Masalan, malum bir sliartli signalni, chunonchi, qo'ng‘iroq tovushini ertalab ovqat bilan mustahkamlaymiz, peshinda esa oyoq terisini elektr toki bilan ta‘sirlab, shartsiz himoya refleksini (oyoqni tortib olishni) paydo qilarniz. Bu tajriba bir necha marta takrorlangandan so ‘ ng yakka shartli signal (qo‘ng ‘ iroq tovushi) ertalab so`lak ajralish shartli refdeksini peshinda esa himoya shartli refleksini vujudga keltiradi. Bu misolda kun vaqti shartli reaksiya tabiatini belgilovchi, miya po‗stlog‘ini bir faoliyatdan ikkinchi faoliyatga ko'chiruvchi omil bo`lib chiqdi. Ko'chirib ulovchi (pereklyuchatel) vazifasini tajriba sharoitiga yoki tajriba otkazuvchiga bog'liq bo`lgan turli-tuman. ta‘sirlovchilar bajarishi mumkin. Hayotda har bir ta‘sirlovchi goho shartli signal, goho tormozlovchi bo`lishini, turli reaksiyalar paydo qilishini har kuni kuzatamiz. Masalan, xayol surib turgan odamning orqasidan kelib qodgan avtomobil signal chalsa, qochib qutilish sharth refleksi va qo'rqish yuzaga keladi, holbuki, shu avtomobil signalini shoshib turgan odam eshitsa unga intiladi va xursand bo`ladi. Download 4.57 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|