Muqaddima

Qo'zg'alishning 
nervda 
ajratib 
o'tkazilish 
qonuni. 
Periferik 
nerv 
tarkibidaharakatlantiruvchi, sezuvchi va vegetativ tolalar bor. Bu tolalar orqali bir 
vaqtning o'zida chastotasi bo'yicha farq qiladigan turli yo'nalishdagi impulslar o'tadi. 
Agar impulslar bir toladan ikkinchi tolaga o'tadigan bo'lganida a'zolar to'g'ri faollik 
ko'rsata olmas edi. Tolalarni qoplagan Shvann va miyelin pardalar yuqori elektr 
qarshilikka ega bo'lganidan, tolalarni ajratib turadi. Bu qonunni isbotlash uchun baqaning 
orqa miya ildizlari ajratiladi. Bu ildizlar qo'shilib, muskulni nervlovchi stvolni hosil 
qiladi. Butun nerv stvoli elektr toki bilan ta'sirlansa, muskulning hamma qismi qisqaradi. 
Nerv stvolini tashkil qiluvchi tolalar alohida-alohida ta'sirlansa, muskulning faqat shu 
ildiz tarkibidagi tolalar nervlovchi qismi qisqaradi. 
Qo'zg'alishning nervda ajratib o'tkazilishi impulslarning o'z manziliga bexato yetib 
borishini va a'zolar faoliyatining aniq boshqarilishini ta'minlaydi. 
Nerv tolalarini qoplagan pardalar yaxshi izolyator bo'lgani bilan, qo'zg'algan tolada 
hosil bo'lgan elektr toki oz miqdorda bo'lsa ham tashqariga chiqadi va tolalar atrofidagi 
elektr o'kazuvchi suyuqlikda tarqalib, boshqa tolalar tolalar faolligiga ta'sir qilishi 
mumkin. Tabiiy sharoitda nerv stvolidagi bir talay 
Tolalar sinxron yoki asinxron ravishda qo'zg'aladi. Ular atrofida vujudga kelgan tashqi 
toklar bir-biriga qo'shilishi mumkin. Shunda ularning kuchi oshib, faolsiz tolalarni 
qo'zg'ata oladigan darajaga yetadi. Bunda ingichka miyelinsiz tolalarda qo'zg'alishning 
o'tish tezligi kuchi ortgan tok hisobiga odatdagidan oshishi mumkin. Agar tashqi toklar 
bir-biridan ayrilsa, ularning kuchi kesiladi. Shunda tolalarda impulsning o'tish tezligi 
biroz kamayadi, ammo shikastlanmagan nervlar faoliyati sezilarli o'zgarmaydi. Nerv 
stvoli shikastlangan bo'lsa, masalann, parabiozga uchrasa, shikastlangan joyda impulslar 
to'xtab qolishi mumkin. 
Nerv tolalarining tashqi toklar tufayli o'zaro ta'sirlanishi efaptik ta'sirlanish deyiladi.