Muqaddima

UZUNCHOQ MIYA VA VAROLIY KO’PRIGI 
(KEYINGI MIYA) 
Uzunchoq miya va orqa miyaning davomi sifatida Varoliy ko‘prigi o‘tadi. MNT ning 
bu ikki qismi faoliy nuqtai nazardan birbutun tuzilma bo`lib, keyingi miya nomini olgan. 
Keyingi miyadagi kul rang modda segmentlarga bo`linishni qisman saqlab qolgan 

---

61 
bo`lsada, bu moddaning asosiy qismi bir0biridan ajralgan yadrolardan iborat. Uzunchoq 
miyaning har ikki tarafida oxirgi to‘rt juft bosh miya nervlarining yadrolari jaylashgan. 
Rombsimon chuqurchaning eng tagida til osti nervi yadrosi, undan sal pastroqda 
qo‘shimcha nerv yadrosi bor. Rombsimon chuqurchada adashgan nervning yadrosi yuza 
joylashgan. Undan lateralroq til-halqum nervi yadrosi turadi. 
Uzunchoq miya va Varoliy ko‘prigi chegarasida eshituv va vestibulyar nervlar 
yadrosi, yuz nervi yadrosi esa to‘rsimon formatsiyaning ko‘prik qismida joylashgan. 
Varoliy ko‘prigining eng yuqori qismida uzoqlashtiruvchi va yuz nervlari yadrolari 
bor. 
Bosh miya nervlarining yadrolaridan tashqari, keyingi miya kul rang moddasining bir 
qismini Goll va Burdax tutamlari tugaydigan neyronlarning somalari tashkil qiladi. 
Keyingi miyaning markaziy qismini retikulyar (to‘rsimon) formatsiya tashkil etadi. Bu 
tuzilmani tashkil qiluvchi neyronlarning soma va dendritlarida keyingi miyadan o‘tgan 
ko‘tariluvchi va tushuvchi yo`llarning yon shoxlari tugab, uni miyaning hamma qismlari 
bilan bog‘laydi.
Demak, keyingi miyada 8 juft juda muhim ahamiyatga ega yadrolar joylashgan. Bu 
yadrolarni periferiya bilan harakatlantiruvchi (somatik), sezuvchi va ba‘zilarini vegetativ 
tolalar bbog‘lab turadi. Shu tolalarga monand harakatlantiruvchi, sezuvchi va vegetetiv 
qismlar tafovut qilinadi. Masalan, adashgan nerv yadrosining harakatlantiruvchi 
(somatik) qismi halqum va hiqildoq muskullarini qisqarishini boshqaradi; vegetativ 
qismi esa hiqildoq, qizilo‘ngach, me‘da, ingichka ichak, me‘da osti bezi, jigar va yurakka 
parasimpatik tolalar yuboradi; sezuvchi qismiga esa ko‘krak va qorin bo‘shlog‘idagi 
ko‘pchilik a‘zo;arda joylashgan turli xildagi retseptorlardan afferent impulslar yetib 
keladi. 
Keyingi miyaning oq moddasini asosan orqa miyadan bosh miyaga o‘tuvchi 
ko‘tariluvchi yo`llar va bosh miyadan orqa miyaga tushuvchi yo`llar tashkil qiladi. Bu 
yerda ba‘zi o‘tkazuvchi yo`llarning bir tolasi tugab, keyingisi boshlanadi, ba‘zilari 
kesishuv hosil qiladi, ba‘zilari esa keyingi miya yadrolaridan boshlanib, bosh miyaga, 
miyachaga ko‘tariladi, orqa miyaning segmentlariga tushadi. 
Demak, keyingi miyaning ham reflektor, ham o‘tkazuvchi yoi faoliyatlarini ajratish 
mumkin.