Мустақил иш мавзу: операцион тизим хавфсизлиги тушунчаси

Сақланган маълумотларни ҳимоя қилиш. Unix ОТ таркибида мавжуд маълумотларни ҳимоя қилиш учун стандарт киришдан маълумотларни ўқийдиган, шифрлайдиган ва стандарт чиқишга юборадиган crypt ёрдамчи дастуридан фойдаланилади. Шифрлаш файлга мутлақ эгалик зарур бўлганда ишлатилади.
Файллар тизимини тиклаш. Unix операцион тизими нусха кўчириш ёрдамчи дастурларининг учта асосий тўпламини қўллаб-қувватлайди: volcopy/labelit, dump/restor ва cpio. Volcopy дастури файл тизимини тўлиқ қайта ёзади ва labelit дастури ёрдамида этикеткалар билан керакли ҳажмларнинг ёрлиқлари мос келишини текширади. Dump дастури фақат маълум бир санадан кейин ёзилган файллардан нусха олади. Restor дастури эса dump томонидан яратилган маълумотларни таҳлил қилиши ва индивидуал файлларни ёки бутун файл тизимини қайта тиклаши мумкин. Cpio дастури бутун файл тизими ёки унинг бирон бир қисми кўринишини ўз ичига олган битта катта файлни яратиш учун мўлжалланган.
Файл тизими аппарати ишидаги носозликлар натижасида зарарланган файлларни тиклаш учун fsck ва fsdb дастурларидан фойдаланилади.
Файл тизимини сақлаш, дастурий таъминотни муайян иш шароитларига мослаштириш, фойдаланувчи файлларини даврий нусхалаш, йўқолган маълумотларни қайта тиклаш ва бошқа операциялар учун жавобгарлик тизим маъмурига юклатилади.
Мураккаб киришни бошқариш. Unix ОТ ёрдамчи дастурлари маълум нуқталарда (вақт оралиғида) фойдаланувчи дастурларини ўз вақтида ишга туширишни таъминлайдиган ва шунга мос равишда фойдаланувчининг киришини чеклаш учун вақт параметрларини киритадиган cron ёрдамчи дастурини ўз ичига олади. Unix ОТда киришни бошқариш учун эгасининг идентификаторини ўрнатиш учун рухсат олиш қўлланилади. Бундай ечим тегишли дастурнинг амал қилиш муддати давомида файл эгаларига имтиёзлар беради. Файл эгаси бошқа фойдаланувчилар ўзларининг шахсий идентификаторларини тайинлашлари мумкин бўлган режимни ўрнатиши мумкин.
Posix лойиҳаси доирасида тизим маъмури интерфейси яратилган. Белгиланган интерфейс объектлар ва объектларда бажарилиши мумкин бўлган ҳаракатлар тўпламини белгилайди. Субъектлар ва объектлар синфлари сифатида фойдаланувчи, фойдаланувчи гуруҳи, қурилма, файл тизими, жараён, навбат, навбатга кириш, машина, тизим, маъмур, дастурий таъминот ва бошқалар таклиф қилинади.

\

ХУЛОСА

Ахборот технологияларининг жадал ривожланиши инсон фаолиятининг барча соҳаларига таъсир этувчи ахборот муҳитини шакллантиришга олиб келди. Бироқ, ахборот технологияларининг ривожланиши билан улардан фойдаланиш билан боғлиқ хавфлар пайдо бўлади, шу билан бирга инсоният илгари ҳеч қачон дуч келмаган мутлақо янги таҳдидлар ҳам пайдо бўлмоқда.
Муайян ахборот технологияларини жорий қилишнинг асосий воситаларидан бири ахборот тизимлари бўлиб, унинг хавфсизлигини таъминлаш вазифаси устувор вазифа ҳисобланади, чунки ахборот тизимлари фаолиятининг натижаси ахборот манбаларининг махфийлиги, яхлитлиги ва улардан фойдаланишнинг таъминлашга боғлиқ.
Операцион тизим ҳар қандай компютернинг энг муҳим дастурий қисмидир, шунинг учун ахборот тизимининг умумий хавфсизлиги ҳар бир аниқ операцион тизимда хавфсизлик сиёсатини амалга ошириш даражасига боғлиқ.
Шу сабабли, операцион тизимларнинг хавфсизлигини таъминлашнинг замонавий усуллари ва воситалари соҳасидаги билимлар ахборот хавфсизлиги бўйича мутахассисларни шакллантириш учун зарурий шартдир.