N. A. Egamberdieva n. A. E g a m b e r d ie V a
Download 6,16 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- V ladim ir-Suzdal erlari
- Moskva shahri
- M onomax telpagidir.
Kiev shahri m arkazida knyaz qasri boMgan. Qasrning poydevori
toshdan ishlangan. Devorlari yupqa gMshtdan ishlanib, m arm ar bilan 142 ishlov berilgan. Q al’a devori yog‘ochdan ishlanib, loy bilan suvalgan. Burjlari toshdan ishlangan. XI asrda rus knyazlari o ‘zlarining tangalarini zarb qilishgan. Har bir knyazning o ‘z urug‘ tam g‘asi boMgan. Knyaz o ‘ziga tegishli har bir narsaga o‘z tam g‘asini bosgan. XII asrdan V ladim ir-Suzdal erlari siyosiy -iqtisodiy jihatdan yuksala boshlaydi. Hunarmandchilik bilan birga shahar m e’morchiligida ham o ‘zgarishlar boshlanadi. Rus knyazi Andrey Bogolyubskiy cherkovlarini oq harsangdan qurdiradi. Darvozalari oralig‘iga yog‘och- dan ishlangan ko‘tarmalar boMgan. U qurdirgan Bogolyubov shahri ham oq harsang toshdan ishlangan. Bugungi kunda uning minorasi saqlanib qolgan. Shahar ko‘chalari ham oq harsang taxtalar yotqizilgan. Shuning- dek, bu davrdan cherkov devorlariga odam lar xayvonlar va o ‘simlik- larning suratlari toshga o 'y ib ishlangan. Vladimir shahridagi Dmitriy va Yurev Polskdagi Georgiy ibodatxonalari afsonaviy rasmlar bilan bezalgan. Rus m e’morchiligida kamda kam xollarda tosh ishlatilgan, asosan, yog'och va tuproqdan ishlangan. Rus qishloqlari ham m ozor-qo‘rg ‘onlafdan m a’lum. Ular daryo bo‘ylarida uchraydi, yumaloq shaklda bo‘lib, balandligi o ‘rtacha 2 metr boMgan. Murdalar uchun chuqur qazilmagan. Ular er ustiga yotqizilgan. Qabrlarda jang va mehnat qurollari kam uchraydi, odatda pichoqlar, kam ar to‘qalari va sopol idishlar bor. Ayollar qabrlarida o ‘ziga xos z e b - ziynatlar va tem ir o ‘roq uchraydi. Har bir qabila ayollarining o ‘ziga xos zeb-ziynat buyumlar dastasi boMgan. Qabilalar chegarasini aniqlashda ayollarning chakka halqalari muhim o ‘rin tutadi. Chakka xalqlarni ayollar sochlariga taqishgan. Teterevodagi drevlyanlam ing chakka xalqalari uzukka o‘xshagan, severyanlarniki spiralsimon boMgan, drego- vichlarniki mis marjon boMgan, radimichlarniki, etti nurli shu’lasimon, vyatichlarniki etti parrakli, slovenlarniki romb shaklida boMgan. Rus qishloqlarining o'zlarida temirchilik va zargarlik ustaxonalari boMgan. Ular o ‘z qabiladoshlari uchun buyumlar yasab berishgan. Rus qishloqlarida oMiklarni mozor-qo‘rg‘onlarga ko‘mish xristianlik dini qabul qilgach ham davom etavergan, chunki ular o ‘zlarning maxalliy urf-odatlarini XIV asrlarda ham unutishmagan edi. Jumladan, shu asrda vyatichlarning ko'plab m ozor-qo‘rg‘onlari uchraydi. XIII asrda mo‘g ‘ullarning istilosi Rusni madaniy va iqtisodiy jihatdan tushkunlikka tushirib q o ‘yadi. Ilgarigi hunarmandchilik turlari yo'qolib ketadi. Rossiya davlatining poytaxti Moskva shahri qadimgi yilnomalarda 1147 yildan boshlab tilga olinadi. U Suzdal knyazligini chegara 143 hududidagi shaharcha boMgan. Bu erda knyaz Yuriy Dolgorukiy 1156 yilda Kremlni dastlab yog‘ochdan qurdiradi. Bu Krem lning izlari bizgacha saqlanib qolmagan. M o‘g ‘ullar bosqinidan keyin, XIV asr boshlariga kelib, M oskva yirik m s shahriga aylanadi. Shu davrda Ivan Kalita 1339 yilda Kremlni dubdan bino qildiradi. Arxeologik tadqiqotlar natijasida q al’a devori aniqlandi. 1367 yilda Dmitriy Donskiy m o‘g ‘ullarga qarshi qattiq turish uchun Kremlni birinchi m arta oq toshdan qurdiradi. Uning maydoni xozirgi Kremlga deyarli teng boMgan. Uni «Oqtosh shahar (Belokamennaya)» deb atashgan. 0 ‘sha davrdan Kreml yonida qurilgan cherkov va Zvenigorod, T roica-Sergievo m onastirlar saqlanib qolgan. X IV -X V asrlarga oid ba’zi buyum lar hozirgi davrgacha etib kelgan. Ulardan asosiysi M onomax telpagidir. U ulug‘ knyazlikning muhim belgisi hisoblangan. Ammo bu telpakning M onom axga xech qanday aloqasi y o ‘q. Bu knyazning toj kiyishi to ‘g ‘risidagi afsona XVI asrlarda to ‘qilgan va «Tilla telpak» M oskva knyazlarining vorislik xazinasiga kiritilgan. Telpak sakkiz qirrali, telpakni hosil qiladigan sakkizta oltin plastinka gul, yulduz va novdalar tasvir etilgan jud a nozik oltin bilan qoplangan. Telpak chetiga qunduz tutilgan. Telpak naqshi arab guli deb ataladi. Shuningdek, telpakning yana bir nusxasi 0 ‘rta Osiyodan topilgan. Shu sabab uni OMta Osiyoda ishlangan degan fikrlar bor. R usda o ‘t ochar qurollar XIV asrning ikkinchi yarm idan paydo boMgan. Vaholanki, miltiq XIII asrda islom mamlakatlarida ixtiro qilingan edi. Zam baraklar dastlab toblagan tem ir halqalardan yasalgan. XV asrdan boshlab esa, misdan ishlangan (ayrim mis halqalar quyilib keyin payvand qilingan) zam baraklar ko‘p ishlatila boshlangan. Rusda qayrilgan qilichdan XIV asrlardan boshlab foydalana boshlangan. XV asrda rus harbiylari tez yurishga yordam beradigan Download 6,16 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling