N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili
ta’sirida elektr maydonning
Download 4.68 Mb. Pdf ko'rish
|
Neft vf gaz mahsulotlarininu fizik-kimyoviy tahlili. Fozilov S.F, Mavlonov B.A va boshqalar
ta’sirida elektr maydonning
hosil bo‘lishi. 46 uchun ст-ning h a r xil b od ish i tushunarli. P ro to n bilan qodshni atom va gruppalarining elektronakseptor xossasi qancha katta bodsa, proton shun ch a kam ekranlashadi. C hunki bu gruppalar proton atrofidagi elektronlarni o ‘ziga tortad i, natijada p ro to n atrofida elektronlar hosil qilgan y o ‘nalishi N 0 ning antiparallel lokal m aydon kichik b odadi va rezonans N 0 ning kichikroq qiym ati (kuchsiz m aydon) da yuzaga keladi. E lek trond o nor atom va gruppalar aksincha ta ’sir k o ‘rsatadi. E lektronakseptor ato m va gruppalarga F , Cl, N 0 2, C N , O R , C O O R elektrondonorlarga radikallarga (C N 3, C 2 H 5 va h .k.) ni misol qilib keltirish m um kin. M olekulada turli h olatda proto nlarn in g turli chastotalarda bera- digan signallari kimyoviy siljish deyiladi. K o ‘p in ch a kimyoviy siljish deb spektrdagi turli signallar o'rtasidagi m asofaga aytiladi: 1“ - ^ . 1 0 6 = 1 , 7 va I Z ° - % .1 0 6 = 1 ,7 . (23) 60 1 0 6 1 0 0 1 0 6 Bu ikkala tu sh u n ch a aslida bitta narsadir. T urli laboratoriyalar h a r xil spektrom etrlarga ega. U lar ishchi chastotalari (40, 60 yoki 100) M G s bilan b ir-b irid an farq qiladi. M a ’lum ki, rezonans signal chastota (v) ga t o ‘g‘ri proporsionaldir. Shunday ekan turli chas to talard a olingan bitta m oddaning signali h a r xil bodishi zarur. C hu - n o n ch i 60 M G s li asbobda b iro r p ro to n 102 gersda rezonans bersa, 100 M G s lida bu qiym at 170 G s ga teng bodadi. Turli chastotalarda olingan signallarni taqqoslash u ch u n gerslarda ifodalangan signal chastotasi ishchi chastotaga bodinadi. Qulaylik uch u n bu nisbat 10 ga k o ‘paytiriladi. H osil qilingan birlik ishchi chastotaga nisbatan olingan m illion hissalari deyiladi. M asalan, yuqoridagi m isol uchun har ikkala h o ld a h a m m illion hissa (m. h) ga ega b odam iz. P rotonlarning tajribada topiladigan kim yoviy yoki rezonans sil- jishlari o'zgarm asm i yoki biror narsaga nisbatan olinadim i, degan savol ofiinlidir. A lohida olingan, y a’ni h ech qanday q o ‘shnilari va elektroni b od m ag an p ro to n n in g kimyoviy siljishini odchab, uni nol deb qabul qilib, boshqa «o‘rab olingan» pro to n lar rezonans signallarini shunga nisbatan aniqlash m um kin, lekin proto n n in g absolut rezonans signalini aniqlash qiyin. Shuning u ch u n etalo n m od dadan foyda laniladi. E talon im koniyati b o rich a bittagina signal berishi, u ham k o ‘pchilik p ro tonlar beradigan signaldan ch etd a joylashishi zarur. Bu talablarga tetram etilsilan [(C H 3 ) 4 Si] javob beradi. X alqaro etalon 47 sifatida qabul qilingan tetram etilsilan (T M S) b irm uncha afzalliklarga ega. B irinchidan, undagi ikkita p ro to n ham bir xil qurshab olingan. Shuning uch u n ular ham m asi b itta chastotada energiya yutadi, ya’ni spektrda yagona c h o ‘qqi kuzatiladi. Bu signal ham kuchli m aydonda yotadi. N eft ham da gazlardan ajratib olingan organik birikm alardagi b arch a protonlari nisbatan kuchsiz m aydonda rezonansiga uchraydi. Ikkinchidan, T M S boshqa organik m o dd alar bilan deyarli kimyoviy ta ’sirlashm aydi. N iho y at, u u chu v ch an d ir (spektr olib b o ‘lingandan keyin, m oddani yana osongina ajratib olish m um kin). T M S n ing kam chiligi sh undan iboratki, h am m a organik birikm alar u bilan ara- lashm aydi. Bunday paytda k o ‘pin ch a TM S o ‘rniga benzol, uchlam chi butil spirt yoki suv ishlatiladi (suv m oddaga aralashtirilm aydi, u tashqi standart vazifasini bajaradi). O datda, T M S ning signali 0 deb qabul qilinadi. (C H 3) C - C H 2C O C H T M S Download 4.68 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling