N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili

м /
+ Н '+ е
A lkilbenzollam ing fragm entlanishini n-butilbenzol m isolida ko‘rib 
chiqam iz.
yok i
C H
2
- C H
2 
Г 
T 
H - C H C H ,
4
^
M + (43)
; +
4
/ ^
H 
M + (45)
m /e 92 
C H ,
+
4
/
(44)
m /e 92
CH CH ,
m /e 92
V
(46)
H
H
(46) strukturaning hosil b o ‘lishi energetik qulayligi aniqlangan.
Fenollar va aromatik aminlar. F en o l m ass-spektrida ju d a jadal 
va (M —2 8)+ c h o ‘qqilar kuzatiladi. Bu ionlar m olekular ion- 
d a n vodorod ato m i va C O m olekulasining ajralib chiqishidan hosil 
bodadi. Agar M + dan C H O gruppa ajralsa (M —29)+ ion hosil bodadi, 
lekin uning intensivligi nisbatan kam:
OH
(47)
H 4i +
X
+ CO
(48) (M —28)
(49) (M —29)
85

---

A rom atik aldegidlar va diarilketonlar h a m CO va C H O ajratish 
bilan parchalanadi. A ro m atik nitrillar h am shunday xossaga ega. 
M asalan, anilin m ass-spektrida m aksimal c h o ‘qqi M + bilan bir qatorda 
( M - l ) +, (M —27)+, ( M - 2 8 ) + ionlar uchraydi:
N H ,
(50)
X
+ H C N
I (51) (M —27)+ 
+H
+H
(52) ( M - 2 8 ) +
Alkil anilinlar u ch u n am inotropiliy ioni (54) hosil b o ‘lishi xos.
n h
2
r
4
N H ,
Л
---------->
0
VI/
(53)
(54)
N ihoyat, m ass-spektroskopiyadan foydalanish im koniyatlari ha- 
qida to ‘xtalib o ‘tam iz.
1. Ik k ita m oddaning bir xilligini isbotlash. B uning u c h u n h a r 
ikkala m o ddaning m ass-spektrlari bir xil sharoitida olinib, o 'z a ro
taqqoslanadi. Spektrlar aynan bir xil b o ‘Isa, ikkala m odda ham bitta 
narsadir.
2. Yangi olingan moddaning tuzilishini aniqlash. B unda dastlabki 
ju d a k o ‘p birikm alarning elektron zarb ta ’sirida parchalanish q onu- 
niyatlari o ‘rganiladi, y a’ni ularning spektrlari olinib, fragm entlanish- 
ning m olekular tuzilish bilan bog‘liq qonuniyatlari topiladi. S hu nd an 
keyingina yangi m o dd an in g spektri olinib, u m uayyan m a ’lum ekspe- 
rim ental fakt (masalan, spektrlar) bilan solishtiriladi. Asosiy fragm entlar 
o ‘xshash b o ‘lsa, yangi m odda shu sinfga oidligiga ishonch,hosil qilinadi.

---

3. 
Elem entlar izotoplarini bir-biridan ajratishda m ass-spektro- 
metriyadan foydalanish. H ozirda davriy sistem adagi barch a elem ent- 
lam ing izotop tarkibi aniqlangan. M olekula tuzilishini aniqlash uch un
foydalaniladigan asboblar m ass-spektrom etr, usulning o ‘zi esa mass- 
spektrom etriya deb ataladi.