N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili

Nur m anbayi — c h o 'g 'lan u v ch i lam pa 7 dan u n i ikkiga bo'tuv chi va 
ynssi ko'zgular 4 ga y o 'n altiruv ch i prizm a 3 ga tushadi. K o'zgular 
nurni ikkita parallel oqim lar k o 'rin ish id a qaytaradi. N u rn in g parallel 
oqimlari n u r filtrlagich 5  dan o 'ta d i va eritm a solingan kuvetalarga 
tushadi. Kuveta 6 ga erituvchi, boshqa kuveta 7 ga esa tekshirila- 
digan eritm a solinadi. N u r kuvetalardan o 'tg a n d a qism an yutiladi. 
K uvetalardan o 'tg a n n u r oqim lari so'riluv chi diafragm alar 8 dan 
o*tib, ko'zgular 11 dan qaytadi va orqasida fo toelem ent 9 bo'lgan 
oq rangli shisha 72 ga tushadi. So'riluvchi diafragm alar ularga birikkan 
hisob o lin a d ig a n 13 b a ra b a n la r sa rfla n g a n d a tirq is h keng ligin i 
o'zgartiradi va fotoelem entga tushayotgan n u r o 'rtasin in g intensiv- 
ligini o'zgartiradi. F otoelem entda kuchi n u r o'rtasiga proporsional 
bo'lgan tok vujudga keladi. Ikkala fotoelem ent m ik roam perm etr 10 
bilan ulangan.
F otoelektrokalorim etrda c h o 'g 'la n u v c h a n lam pa asbobning orqa 
qlsmida joylashgan. Y om g'lik nurini fotoelem entga faqat aniqlash 
VRqtida tushishini t a ’m inlash u ch u n n u r o 'rtasin i berkitadigan parda 
mnvjud. Parda tu tq ich yordam ida ochiladi. H a r xil rangdagi n ur 
nitrlagichlar asbobning orqa tom oniga m ahkam langan diskka o 'rn a - 
tllgan nur filtrlagichlar tutqich yord am ida suriladi. T u tqichda nur
19

---

9 "
' / 2
6-rasm. Ф Э К -5 6 М fotoelektrokalorimetrning optik sxemasi.
filtrlagichlaming soni ko‘rsatiladi. Tajribani boshlashdan oldin asbobga 
kuvetaJar to ‘plam i (3 ta kuveta) o ‘rnatiladi. Yorugdik nuri eritm a 
solingan kuvetadan o ‘tib, fotoelem entga tushadi. H a rb irfo to e le m e n t- 
n in g y o ritilg a n lig i d ia fra g m a y o rd a m id a s o z la n a d i, d iafrag m a
tirqishining kengligi olinuvchi barabanlarga ikkita shkala chizilgan. 
Q ora shkala — yorugdik odkazish shkalasi yorugdik odkazish koef- 
fitsiyentini ko'rsatadi. Qizil shkala tekshiriladigan eritm aning optik 
zichligini ko'rsatadi.
Ф Э К -5 6 М asbobida c h o ‘gdanuvchi lam pa P H -35 
( 8
V, 35 Vt) 
va sim ob-kvarsli lam pa Д Р К -1 2 0 ishlatiladi. U lar 315—630 nm
diapazonda ishlaydi.