N. M. Mahmudov, A. Nurmonov, A. Sh. Sobirov

Uslubiy betaraf so‘zlar — qo‘llanishi ayrim nutq uslubi bilan chega-
ralanmaydigan so‘zlar.
Uslubiy xoslangan so‘zlar — ayrim nutq uslubi doirasidagina qo‘llanadigan
so‘zlar.
O‘zlashtirma gap — mazmuni saqlanib, shakli o‘zgartirilgan o‘zganing
gapi.

---

122
TUSHUNILISHI QIYIN SO‘ZLAR
LUG‘ATI
Donish — bilim, ma’lumot
Dubulg‘a — qadimda tig‘ yoki o‘qdan saqlanish uchun temir yoki
po‘latdan ishlangan bosh kiyimi
Durroj — kaklikka o‘xshash qush
Ganj — xazina, boylik
Jig‘a — bosh kiyimga taqiladigan ukpar va qimmatbaho toshlar bilan
bezatilgan ziynat buyumi
Kamarbasta — xizmatga tayyor, bel bog‘lagan
Kulliyot — biror narsaning yig‘indisi, to‘plam
Nor — 1) erkak tuya; 2) badandagi qizg‘ish dog‘
Ranj — 1) ozor, alam; 2) mehnat
Saltanat — biron-bir hukmdor qo‘l ostidagi mamlakat
Sardoba — usti gumbaz shaklidagi g‘isht qurilma bilan bekitilgan sun’iy
hovuz
Sarbon — 1) karvonboshi, karvon; 2) yo‘lboshchi, rahnamo
Xilqat — yaratilgan, bunyodga kelgan narsa yoki kimsa
Zavja — rafiqa, qayliq
Chilvir — ingichka pishiq arqon, arg‘amchi

---

123
M U N D A R I J A
KIRISH ........................................................................................................................ 3
1-dars. Dunyo tillari va o‘zbek tili .......................................................................... 5
ÒAKRORLASH
2-dars. So‘z birikmasi bo‘yicha o‘tilganlarni takrorlash ......................................... 8
3-dars. Gap bo‘laklari bo‘yicha o‘tilganlarni takrorlash ....................................... 9
4-dars. Uyushiq va ajratilgan bo‘laklar bo‘yicha o‘tilganlarni
takrorlash ..................................................................................................... 11
5-dars. Undalmali va kirish so‘zli gaplar bo‘yicha o‘tilganlarni
takrorlash ..................................................................................................... 12
QO‘SHMA GAPLAR
6-dars. Sodda va qo‘shma gaplar ............................................................................. 15
7-dars. Qo‘shma gap qismlari va ularni bog‘lovchi vositalar ............................. 17
8–9-darslar. Nazorat ishi ........................................................................................ 19
10-darslar. Qo‘shma gaplar tasnifi ......................................................................... 19
BOG‘LANGAN QO‘SHMA GAPLAR
11-dars. Bog‘langan qo‘shma gap haqida ma’lumot .............................................. 22
12-dars. Biriktiruv bog‘lovchisi yordamida bog‘langan
qo‘shma gaplar ............................................................................................. 24
13-dars. Zidlov bog‘lovchilari yordamida bog‘langan
qo‘shma gaplar ............................................................................................. 26
14-dars. Ayiruv bog‘lovchilari yordamida bog‘langan
qo‘shma gaplar ............................................................................................ 28
15-dars. Inkor bog‘lovchisi yordamida bog‘langan qo‘shma gaplar ...................... 30
16-dars. Bo‘lsa, esa so‘zlari yordamida bog‘langan qo‘shma gaplar ...................... 31
17-dars. Mustahkamlash ............................................................................................ 33
18-dars. Nazorat ishi ................................................................................................. 34

---

124
ERGASHGAN QO‘SHMA GAPLAR
19-dars. Ergashgan qo‘shma gap haqida ma’lumot ................................................ 35
20-dars. Bosh va ergash gap ..................................................................................... 36
21-dars. Ergash gapni bosh gapga bog‘lovchi vositalar ......................................... 38
22–23-darslar. Ergashtiruvchi bog‘lovchili ergashgan qo‘shma gaplar .................. 40
24-dars. Ko‘makchili qurilmalar yordamida ergashgan
qo‘shma gaplar ............................................................................................ 43
25-dars. Mustahkamlash ............................................................................................ 45
26–27-darslar. Nazorat ishi ...................................................................................... 46
28-dars. Deb so‘zi yordamida ergashgan qo‘shma gaplar ..................................... 46
29-dars. Shart mayli vositasida ergashgan qo‘shma gaplar ..................................... 48
30-dars Ko‘rsatish olmoshili ergashgan qo‘shma gaplar ....................................... 49
31-dars. Nisbiy so‘zli ergashgan qo‘shma gaplar .................................................... 51
32-dars. Nazorat ishi ................................................................................................. 53
33-dars. Ergashgan qo‘shma gaplarning sodda gap bilan
ma’nodoshligi .............................................................................................. 53
34-dars. Kesim ergash gapli qo‘shma gaplar .......................................................... 55
35-dars. Ega ergash gapli qo‘shma gaplar ............................................................... 56
36-dars. Hol ergash gapli qo‘shma gaplar .............................................................. 58
37-dars. Òo‘ldiruvchi ergash gapli qo‘shma gaplar ................................................. 60
38-dars. Aniqlovchi ergash gapli qo‘shma gaplar ................................................... 62
39-dars. Mustahkamlash ............................................................................................ 64
40–41-darslar. Nazorat ishi ...................................................................................... 65
BOG‘LOVCHISIZ QO‘SHMA GAPLAR
42-dars. Bog‘lovchisiz qo‘shma gap haqida ma’lumot ......................................... 66
43–44-darslar. Qo‘shma gap turlarining ma’nodoshligi ........................................ 68
45-dars. Mustahkamlash ............................................................................................ 72
46–47-darslar. Nazorat ishi ...................................................................................... 74
KO‘CHIRMA GAPLI QO‘SHMA GAPLAR
48-dars. Ko‘chirma gapli qo‘shma gap haqida ma’lumot ...................................... 75
49-dars. Ko‘chirma gapli qo‘shma gapning tuzilishi .............................................. 76
50–51-darslar. Ko‘chirma gapli qo‘shma gaplarda tinish belgilarining
qo‘llanishi .................................................................................................... 78
52-dars. Ko‘chirma va o‘zlashtirma gaplar .............................................................. 82
53-dars. Ko‘chirma gaplarni o‘zlashtirma gapga aylantirish .................................... 84
54-dars. Mustahkamlash ............................................................................................ 87
55–56-darslar. Nazorat ishi ...................................................................................... 87

---

125
NUÒQ USLUBLARI
57-dars. Nutq uslublari haqida ma’lumot ................................................................ 88
58-dars. So‘zlashuv uslubi ........................................................................................ 90
59-dars. Publitsistik uslub .......................................................................................... 92
60-dars. Badiiy uslub ................................................................................................. 95
61-dars. Ilmiy uslub .................................................................................................. 96
62-dars. Rasmiy uslub ............................................................................................... 98
63-dars. Mustahkamlash .......................................................................................... 101
64–65-darslar. Insho nazariyasi haqida ma’lumot ............................................... 103
66-dars. Nazorat ishi ............................................................................................... 107
O‘TILGANLARNI TAKRORLASH
67-dars. Qo‘shma gaplar bo‘yicha o‘tilganlarni takrorlash .................................. 108
68-dars. Ko‘chirma va o‘zlashtirma gaplar, nutq uslublari
bo‘yicha o‘tilganlarni takrorlash .............................................................. 110
O‘tilganlar bo‘yicha test savollari .......................................................................... 114
Asosiy atamalar lug‘ati ........................................................................................... 120
Tushunilishi qiyin so‘zlar lug‘ati ......................................................................... 122

---

126
O‘quv nashri