N. X. Ermatov, D. G‘. Azizova, N. M. Avlayarova, B. Yu. Nomozov, R. S. Bekjonov, A. I. Abdirazаkov, M. X. Ashurov

Neftni tayyorlash qurilmasini texnologik sxemasi ta’rifi. 
Shakarbuloq konida 387 tn. neft tayyorlanayotgan bo‘lib, undan 192 tn. neft 
Shakarkuloq konidan qazib olinadi. Qolgani esa Beshkent va Qamashi konlaridan 
keltiriladi. 
«Shakarbuloq» NTQ ning prinsipial sxemasi (keyingi uzgartirish kiritilgan) 
VIII.7-rasmda ko‘rsatilgan. 
Konda yuqori bosimli (№3,4,21,23,25,30) quduqlardan qazib olinayotgan neft, 
suv, gaz 1-KQBga kirib keladi. Undan Ø325x17mm quvurlar orqali separatorlar 
blogiga 70 atm bilan bosim birinchi bosqich separatsiyalanish uchun kiradi. 
Apparatda gaz va suyuqlik birinchi bosqich ajratiladi. Gaz o‘lchov qurilmasidan o‘tib 
69 atm bosim bilan “Shurtan” bosh inshoatiga kompleks tayyorlash uchun yuboriladi. 
Suyuqlik separatordan chiqishda shtutser orqali bosimi 2 atmga tushiriladi va 
Ø108x8mm quvur orqali 2-bosqich separatsiyalashning C-2 separatoriga past bosimli 
№1 quduq mahsuloti bilan birga kiritiladi. 
Shuningdek past bosimli №20 quduqdan olinayotgan suyuqlik to‘g‘ridan-
to‘g‘ri 2-bosqich separatsiyalash apparati C-3 separatoriga kiritiladi. Ularda ajralgan 
neft 2-KQB da yig‘ilib 3-bosqich separatsiyalashga uzatiladi. 
Separatsiyalash uchun OS (oxirgi separator)ga yuboriladi. Unda bor suyuqlik 
va gaz ajratiladi. 2 - va 3 - bosqich separatsiyalash gazlari past bosimli mash’alalarga 
jo‘natiladi. OSdan ajralgan neft, suv issiqlik-kimyoviy ishlov orqali suv va tuzni 

---

114 
neftdan ajratish uchun PNTP-0,63, PP-0,63 qizdirish pechlariga Ø168x10mm quvur 
orqali yuboriladi. 
Pechlarga boradigan quvurga deemulgator aralashmasi tayyorlash va uzatish 
qurilmasi BR-2,5 ulangan bo‘lib, u 1 tonna neftga 242,2 gramm miqdordagi 
deemulgator qo‘shib turadi. 
Pechlarga kirgan neft, suv aralashmasi 52-60 
0
C gacha qizdirilib Ø168x10 mm 
quvur orqali texnologik rezervuar №1 RVS ga yuboriladi. Unga kirgan suyuqlik 6 
soat davomida tindiriladi. Rezervuar sifon qurilmasi bilan ta’minlangan bo‘lib, neft 
va suvning zichliklari farqi hisobiga uzluksiz ravishda suv ajralib bug‘lantirish 
xovuziga yuboriladi. Neft esa №2 RVS tovar rezervuariga o‘tkaziladi. 
Tovar rezervuaridan GOST 2517 talablariga muvofiq holda neftdan namuna 
olinadi va neftni dastlabki taxlil qilinadi. 
Agarda taxlil natijasiga ko‘ra suvsizlantirilgan neft GOST 9965 talablariga 
muvofiq holda bo‘lsa, SNS-105/196 markali nasos yordamida «Sho‘rtan» neft quyish 
estakadasiga jo‘natiladi. Agar taxlil natijasiga asosan, neft sifati bo‘yicha GOST 9965 
talablariga muvofiq holda bo‘lmasa, neftni NB-125 markali nasos yordamida 
qo‘shimcha tindirishga yoki qayta tayyorlashga uzatiladi.
Qurilmada Beshkent va Qamashi konlaridan keltirilgan neftni qabul qilish 
uchun 54 m
3
lik idish bo‘lib, neft tashuvchi avtomashinalar texnologik neftni 
to‘kadilar. NB-125 nasosi undan mahsulotni olib OS dan keladigan Shakarbuloq koni 
neftiga qo‘shadi va shu tariqa tayyorlovdan o‘tkaziladi. 
Qurilmada I-2,3,4,5,6,7 idishlar bo‘lib, ular avvalgi tayyorlov tizimiga 
tegishlidir, xozirda zaxira tizimi sifatida foydalanilmoqda. Idishlardan ajralgan 
qatlam suvlari 160 m
3
hajmli beton hovuzga to‘kishga mo‘ljallangan. 
Yana qurilmada 16 m
3 
lik I-8 idishi bo‘lib, u qizditish pechlarini suv bilan 
ta’minlaydi, 5 m
3 
lik I-9 idishi dizel stansiyasini yoqilg‘i bilan ta’minlashga 
mo‘ljallangan. Stansiyada 2 dona AD-200-S markali dizel elektr stansiyalari mavjud. 
O‘t o‘chirish tizimi uchun 2 dona 60 m
3
hajmli I-10,11 zahira suv idishlari 
bo‘lib, ulardan 60 m
3
l ik beton hovuzga quvur tortilgan. Hovuz oldida 3K6 nasosi

---

115