Umumiy chora-tadbirlar – boshqa turli organlar va tizimlar kasalliklari bilan og'rigan bemorlarni kuzatish va parvarishlash ishlari: bemorning umumiy holatini kuzatish, tana haroratini nazorat qilish, qon tomirlari va qon bosimini nazorat qilish, harorat varag'ini to'ldirish, bemorning shaxsiy gigienasini ta'minlash va boshqalar
Maxsus tadbirlar - yurak – qon tomir tizimi kasalliklariga xos bo'lgan simptomlari bo'lgan bemorlarga: yurak va ko'krak og'rig'i, o'tkir va surunkali yurak yetishmovchiligi, shish, yurak
. ritmining buzilishi va boshqalarga yo’naltirilgan kuzatuv va parvarish chora tadbirlaridir
Yurak-tomir sistemasining funksional holatiini belgilash
Yurak ishlashi va tomirlar holatining ob’ektiv
ko’rsatkichlari — puls va arterial bosimdir. Arterial puls deb,
tomirlar devorining yurak haydaydigan qon harakati natijasida kelib chiqadigan turtkisimon tebranishlariga aytiladi. Salomatlik holatini belgilash uchun pulsning tezligi va tarangligini aniqlashni bilish zarur.
Tezligi. Puls normada minutiga 60 dan 80 gacha o’zgarib turadi. Puls keng chegaralarda o’zgarib turishi va uning tezligi yoshga, jinsga, tana va tashqi haroratga, shuningdek jismoniy harakatga bog’liq. Ayollar pulsi erkaklarnikiga nisbatan tezdir. Eng tez puls bola hayotining dastlabki yillarida qayd qilinadi. Tomir sistemasi kasalliklari bo’lmaganda, 25 yoshdan 60 yoshgacha puls barqaror bo’lib qoladi.
Ritm. Puls turtkilari bir xil vaqt ichida birin-ketin kelsa, to’g’ri ritm yoki ritmik puls deyiladi. Aks xolda noto’g’ri — aritmik puls kuzatiladi. Sog’lom odamda pulsning ko’pincha nafas olishda tezlashuvi va uning nafas chiqarishda sekinlashuvi
nafas aritmiyasi qayd qilinadi; nafasni ushlab turish aritmiyaning bu turini bartaraf qiladi.
Puls tarangligi puls to’lqinining tarqalishini to’xtatish uchun zarur kuch bilan belgilanadi. Puls tarangligining darajasi bo’yicha maksimal arterial bosimning katta-kichikligi to’g’risida taxminiy xulosa chiqarish mumkin, u qanchalik yuqori bo’lsa, puls shu qadar tarang bo’ladi.
Puls to’liqligi puls to’lqinini hosil qiladigan qon miqdori bilan belgilanadi va yurakning hajmiga bog’liq bo’ladi. To’liqligi yaxshi bo’lganda panja ostida yuqori puls to’lqini seziladi, yomon bo’lganda — puls kuchsiz, puls to’lqinlari kichik, arang bilinadi. Bu yurak muskuli zaiflashganidan darak beradi. Ipsimon deyiladigan, arang bilinadigan puls, ayniqsa, yomon alomat hisoblanadi. Bunday hollarda tezkor yordam ko’rsatib, shifokorga murojaat qilish zarur.
Puls
ritmi
|
Ritmli
Noritmik
|
Arteriya devorlarining
tebranishlari o’rtasidagi Vaqt oralig’idagi davomiylilik
|
Puls
tezligi
|
Tezlashi
sh Sekinlashish
|
Normada sog’lom odamda puls
tezligi minutiga 60 dan 80 gacha o’zgaradi
|
Puls
tarangligi
|
Kuchli
(tarang)
Yumsho q Ipsimon
|
Arteriyanibosishuchunzarurkuchg
amuvofiqYurakqisqarishivaqtidaarteria lbosimigabog’liq
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
