Namangan davlat universiteti akayeva marapat abduxalikovna
Ayrim turdagi mehnat faoliyati bilan bog‘liq bo‘lgan mehnat stajini
Download 1 Mb. Pdf ko'rish
|
ijtimoiy taminot huquqi
|
3.Ayrim turdagi mehnat faoliyati bilan bog‘liq bo‘lgan mehnat stajini
hisoblashning o‘ziga xos xususiyatlari. 1. Yuridik shaxs bo‘lmasdan tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi jismoniy shaxslarning mehnat stajini hisobga olish 38. Tadbirkor davlat soliq xizmati organlarida hisobga qo‘yish bilan bir paytda byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga badal to‘lovchi sifatida davlat ijtimoiy sug‘urtalanadigan shaxsga aylanadi. Tadbirkor o‘zidagi mavjud imkoniyatlardan va pensiya bilan ta’minlanish va ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha nafaqaning o‘zi istaydigan miqdoridan kelib chiqib byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga sug‘urta badallari miqdorini mustaqil ravishda belgilaydi. Biroq, eng kam miqdori har oyda O‘zbekiston Respublikasida belgilangan eng kam oylik ish haqidan kam bo‘lmagan miqdorni, yoshiga oid pensiya olish huquqiga ega bo‘lgan, Shuningdek I va II guruh nogironlari bo‘lgan tadbirkorlar uchun esa eng kam oylik ish haqining kamida 50 foizini tashkil etishi kerak. Sug‘urta badallari to‘lanishining hisobi umumiy belgilangan tartibda tadbirkorning yashash joyidagi davlat soliq xizmati organlarida yuritiladi. 38 Қаранг : Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2001 йил 24 августдаги 351-сон қарори билан тасдиқланган “Юридик шахс бўлмасдан тадбиркорлик фаолияти билан шуғулланувчи жисмоний шахсларнинг меҳнат стажини ҳисобга олиш ва уларнинг бюджетдан ташқари пенсия жамғармасига бадаллар ажратиши ТАРТИБИ”. Ўзбекистон Республикаси қонун хужжатлари тўплами. 2001 й, 15,16 –сон. 2001. 78 Yuridik shaxs bo‘lmasdan tadbirkorlik bilan o‘rindoshlik bo‘yicha shug‘ullanuvchi shaxsning xohishiga ko‘ra mehnat daftarchasiga tadbirkor sifatidagi faoliyat davri to‘g‘risidagi yozuv kiritilishi mumkin. Yozuv ro‘yxatdan o‘tkazish joyidagi tuman (shahar) ijtimoiy ta’minot bo‘limi tomonidan kiritiladi. Tadbirkorning mehnat stajiga u byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga sug‘urta badallari to‘lagan davrlar kiritiladi. Pensiya va davlat ijtimoiy sug‘urtasi bo‘yicha tayinlash uchun mehnat stajini hisoblab chiqishda, agar to‘langan badallar summasi ushbu yilning barcha oylari uchun belgilangan eng kam badaldan kam bo‘lmasa (to‘langan penyalarni hisobga olmagan holda), stajga kalendar yil qo‘shiladi. Tadbirkorning vaqtincha mehnatga layoqatsizlik davri byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga sug‘urta badallari to‘lanishidan qat’i nazar pensiya va davlat ijtimoiy sug‘urtasi bo‘yicha tayinlash uchun mehnat stajiga qo‘shiladi. To‘liq kalendar yil mobaynida tadbirkorning asosiy faoliyati qishloq xo‘jaligi mahsulotlari etishtirish va qayta ishlash bo‘lgan hollarda, agar mazkur yilda badallar kamida 9 oy mobaynida to‘langan bo‘lsa stajga kalendar yil qo‘shiladi. Mehnat daftarchasi bo‘lmagan yoki yo‘qotilgan taqdirda tadbirkorning pensiya yoki ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha nafaqa tayinlash uchun zarur bo‘lgan ish staji hisobga olish kartochkasi yoki hisobga olish daftaridagi yozuvlar bo‘yicha hisoblab chiqiladi. Tadbirkor sifatidagi ish faoliyati va uning davomiyligi guvohlik ko‘rsatmalari bilan tasdiqlanmaydi. 2. Dehqon xo‘jaligi a’zolarini ijtimoiy sug‘urtalash va ularning mehnat stajini hisobga olish. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2001 yil 24 avgustdagi 351-son qarori bilan tasdiqlangan "Dehqon xo‘jaligi a’zolarini ijtimoiy sug‘urtalash va ularning ijtimoiy ta’minoti to‘g‘risida NIZOM" ga ko‘ra 39 Dehqon xo‘jaligi a’zolari ixtiyoriylik asosida ijtimoiy sug‘urta qilinadi. 39 Ўзбекистон Республикаси қонун хужжатлари тўплами, 2001 й. . 15,16 -сон 79 Mazkur Nizom qoramol boqish va chorvachilik mahsulotlari etishtirish bilan band bo‘lgan dehqon xo‘jaliklari a’zolariga tatbiq etilmaydi. Ijtimoiy sug‘urtalanish xohishini bildirgan dehqon xo‘jaligi a’zosi byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga badal to‘lovchi sifatida davlat soliq xizmati organlarida belgilangan tartibda ro‘yxatdan o‘tishi shart. Dehqon xo‘jaligi a’zosi o‘zidagi mavjud imkoniyatlardan va pensiya bilan ta’minlanish va ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha nafaqaning o‘zi istaydigan miqdoridan kelib chiqib byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga sug‘urta badallari miqdorini mustaqil ravishda belgilaydi, biroq sug‘urta badallarining eng kam miqdori bir yilda eng kam oylik ish haqining to‘rt yarim barobaridan kam bo‘lmagan miqdorni tashkil etishi kerak. Mehnat daftarchasi dehqon xo‘jaligi a’zosining mehnat stajini tasdiqlovchi asosiy hujjat hisoblanadi. Yuridik shaxs bo‘lmasdan tashkil etilgan dehqon xo‘jaligi a’zosining mehnat daftarchasi dehqon xo‘jaligi a’zosi ro‘yxatdan o‘tkazilgan joydagi tuman (shahar) ijtimoiy ta’minot bo‘limida u sug‘urta badallari to‘laydigan butun muddat mobaynida saqlanadi va yuritiladi. Agar dehqon xo‘jaligi a’zosi sug‘urta badallari to‘lash boshlangunga qadar mehnat daftarchasiga ega bo‘lmagan bo‘lsa, ijtimoiy ta’minot bo‘limi qonun hujjatlarida belgilangan tartibda unga mehnat daftarchasi ochadi. Agar dehqon xo‘jaligida ishlash fuqaro uchun o‘rindoshlik hisoblansa, uning mehnat daftarchasi asosiy ish joyida yuritiladi. Dehqon xo‘jaligi a’zosining mehnat stajiga u byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga sug‘urta badallari to‘lagan davrlar kiritiladi. Pensiya va davlat ijtimoiy sug‘urtasi bo‘yicha tayinlash uchun mehnat stajini hisoblab chiqishda, agar dehqon xo‘jaligi a’zosi ushbu yilda 12 oy ishlagan va kamida 9 oy badal to‘lagan bo‘lsa, stajga kalendar yil qo‘shiladi. Dehqon xo‘jaligi a’zosining mehnat daftarchasi bo‘lmagan yoki yo‘qotilgan taqdirda pensiya yoki ijtimoiy sug‘urta bo‘yicha nafaqa 80 tayinlash uchun zarur bo‘lgan ish staji hisobga olish kartochkasi yoki hisobga olish daftaridagi yozuvlar asosida hisoblab chiqilishi mumkin. Dehqon xo‘jaligi a’zosi tomonidan sug‘urta badallari to‘lanishi va uning qancha davom etganligi guvohlik ko‘rsatmalari bilan tasdiqlanmaydi. Shaxsiy yordamchi va dehqon xo‘jaliklarida qoramol boqayotgan va etishtirilgan chorvachilik mahsulotlarini sotayotgan fuqarolarning mehnat stajini hisoblash. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2006 yil 21 apreldagi 67-sonli" 2006-2010 yillar davrida shaxsiy yordamchi, dehqon va fermer xo‘jaliklarida chorva mollari, birinchi navbatda qoramollar sonini ko‘paytirishni rag‘batlantirish dasturini amalga oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida gi Qarori ga ko‘ra shaxsii yordamchi va dehqon xo‘jaliklarida ui xo‘jaligi a’zolarining mulki bo‘lgan yoki ijara shartlarida olingan qoramolni boqishni hamda chorvachilik mayda tovar mahsulotlari etishtirishni va ularni qonun hujjatlarida belgilangan tartibda sotishni amalga oshiruvchi mehnatga layoqatli yoshdagi fuqarolar band hisoblanadilar hamda ularga agar ular ish beruvchilar bilan mehnat munosabatlarida turmasa yoki belgilangan tartibda ro‘yxatdan o‘tkazilgan xususiy tadbirkorlar hisoblanmasa yoxud o‘quv yurtlarida o‘qimasa ularga belgilangan namunadagi mehnat daftarchasi ochiladi (yuritiladi). Ushbu shaxslar tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga bir yilda eng kam oylik ish haqining to‘rt yarim barobaridan kam bo‘lmagan miqdorda sug‘urta badallari to‘langan taqdirda qoramol boqish va yetishtirilgan chorvachilik mahsulotlarini sotish bilan band bo‘lingan davrlar "Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to‘g‘risida"gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq pensiya tayinlash uchun mehnat stajiga qo‘shiladi. Qoramol boqish va yetishtirilgan chorvachilik mahsulotlarini sotish bilan band bo‘lgan fuqarolarga mehnat daftarchasi berish tuman (shahar) Bandlikka ko‘maklashish markazi tomonidan amalga oshiriladi. 81 Qoramol boqish va yetishtirilgan chorvachilik mahsulotlarini sotish bilan band bo‘lgan shaxslarning mehnat stajini hisobga olish byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga sug‘urta badallari to‘langanligi to‘g‘risida davlat soliq xizmati organlaridan olingan ma’lumotlar asosida tuman (shahar) ijtimoiy ta’minot bo‘limi tomonidan amalga oshiriladi. Mehnat daftarchasiga ega bo‘lgan (avval mehnat faoliyati bilan shug‘ullangan) shaxslar uchun faoliyatning ko‘rsatilgan turi bilan bandlik to‘g‘risidagi yozuvlar tuman ijtimoiy ta’minot bo‘limi tomonidan amalga oshiriladi. Shaxsiy yordamchi va dehqon xo‘jaligida qoramol boqish va etishtirilgan chorvachilik mahsulotlarini sotish bilan band bo‘lgan fuqaro byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga sug‘urta badallari miqdorini mustaqil ravishda, o‘zidagi mavjud imkoniyatlardan va pensiya ta’minotining xohlangan miqdoridan kelib chiqqan holda, lekin bir yilda eng kam oylik ish haqining to‘rt yarim barobaridan kam bo‘lmagan miqdorda belgilaydi. Byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga badallar to‘lashning shaxsiy hisobi Byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi tuman bo‘limi tomonidan, shaxsiy yordamchi va dehqon xo‘jaliklarida qoramol boqish va etishtirilgan chorvachilik mahsulotlarini sotish bilan band bo‘lgan shaxslar tomonidan byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga badallar to‘langanligi to‘g‘risida davlat soliq xizmati organlari ma’lumotlari asosida amalga oshiriladi. Diniy tashkilotlarda 1991 yil 1 yanvargacha mehnat shartnomasi bo‘yicha ishlash davri bu ishni bajarish to‘g‘risidagi mehnat shartnomasi kasaba uyushmasi organlari ishtirokida tuzilgan hollarda mehnat stajiga qo‘shiladi. Download 1 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|