Namangan davlat universiteti akayeva marapat abduxalikovna

gipofizar mittilik kasaliga chalinganlar (liliputlar) va gavda tuzilishida 
mutanosiblik buzilgan pakanalar belgilangan yoshni 15 yilga qisqartirilgan holda 
pensiya olish huquqiga basharti erkaklar-ish staji kamida 20 yil bo‘lganda va 
ayollar-ish staji kamida 15 yil bo‘lganda ushbu asos bilan yoshga doir pensiyaga 
chiqish huquqiga ega bo‘ladilar.
4.4 To‘liqsiz mehnat staji bilan yoshga doir pensiya tayinlash
. 
Bunday holda fuqaroga mavjud mehnat stajiga mutanosib ravishda va to‘liq 
pensiyaning taqdim etilgan mavjud mehnat stajiga mos keluvchi hajmda to‘liq 
bo‘lmagan yoshga doir pensiya tayinlanishi mumkin. Bunday pensiyani hisoblab 
chiqarish qoidalari, pensiyaning eng kam miqdori va boshqa masalalar amaldagi 
qonun hujjatlariga muvofiq tarzda hisoblanadi.
Ish staji to‘liq bo‘lmagan chog‘dagi pensiyalar (8 - modda) bor stajga 
mutanosib miqdorda tayinlanadi.
Ish staji to‘liq bo‘lmagan chog‘dagi pensiyalar:
yoshga doir pensiyalar uchun-eng kam oylik ish haqining 50 foizidan kam 
bo‘lmasligi lozim.

---

99 
Oliy va o‘rta maxsus o‘quv yurtlarida, aspiranturada, doktoranturada va klinik 
ordinaturada kunduzgi o‘qish, Shu jumladan chet elda o‘qish davri, onaning 
go‘daklik yoshida parvarishlagan vaqti, (lekin ko‘pi bilan hammasini 
jamlaganda 3 yil doirasida), ofitserlar tarkibidan bo‘lgan shaxslarning, 
praporshchiklarning, michmanlarning va muddatdan tashqari xizmat harbiy 
xizmatchilarining xotinlari, ularni ishga joylashtirish imkoniyati bo‘lmagan 
joylarda erlari bilan yashagan vaqt, (lekin 10 yildan oshmagan davr),
O‘zbekiston Respublikasi muassasalari va xalqaro
tashkilotlar xodimlari xotinlarining chet elda bo‘lgan vaqti (lekin 10 yildan 
oshmagan davr). 
4.5 Yoshga doir pensiyalarni muddatidan oldin tayinlash
Mehnat shartnomasining ish beruvchi tashabbusiga ko‘ra va hodimga
bog‘liq bo‘lmagan hamda u aybdor bo‘lmagan tarzda bekor bo‘lishi chog‘ida 
qonun ishdan bo‘shatilgan xodimga qo‘shimcha kafolat va imtiyozlar beradi. 
Muddatidan avval pensiyaga chiqarish ana shunday imtiyozlardan sanaladi. 
"Fuqarolarni davlat pensiya ta’minoti to‘g‘risida"gir qonunni 14-moddasiga ko‘ra: 
texnologiyadagi, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etishdagi o‘zgarishlar, 
xodimlar soni (shtati) yoki ish xususiyatining o‘zgarishiga olib kelgan ishlar 
hajmining qisqarganligi yoxud korxonaning tugatilganligi munosabati bilan ishdan 
ozod etilgan va ishsiz deb e’tirof etilgan shaxslar:
erkaklar-58 yoshga to‘lganda va ish staji kamida 25 yil bo‘lgan taqdirda;
ayollar-53 yoshga to‘lganda va ish staji kamida 20 yil bo‘lgan taqdirda 
pensiya olish huquqiga ega bo‘ladilar. O‘zbekiston Respublikasi
Adliya vazirligi tomonidan 1999 yil 7 yanvarda 588-son bilan davlat 
ro‘yxatigaolingan "Alohida asoslarga ko‘ra mehnat shartnomasi bekor 
qilinganda ishdan bo‘shatilgan xodimlarga muddatidan oldin pensiya tayinlash 
tartibi to‘g‘risidagi yo’riqnoma"ga ko‘ra
46 
Muddatidan oldin yoshga doir pensiya 
texnologiyadagi, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etishdagi o‘zgarishlar, 
46
"Ўзбекистон Республикаси қонун ҳужжатлари тўплами", 2008 йил, 50-сон, 498-модда.

---

100 
xodimlar soni (shtati) yoki ish xususiyatining o‘zgarishiga olib kelgan ishlar 
hajmining qisqarganligi, yoxud korxonaning tugatilganligi munosabati bilan 
ishdan ozod etilgan va tuman (shahar) Bandlikka ko‘maklashuvchi markazi 
(bundan keyingi o‘rinlarda Bandlikka ko‘maklaShuvchi markaz deb yuritiladi) 
tomonidan belgilangan tartibda ishsiz deb e’tirof etilgan, pensiya ta’minoti 
to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga muvofiq pensiyaga chiqish uchun talab 
etiladigan umumiy mehnat stajiga ega bo‘lgan shaxslarga muddatidan
oldin (qonun
hujjatlarida belgilangan umumiy asoslarga ko‘ra pensiya
tayinlash muddatidan ikki yil oldin) pensiya tayinlanadi.
Pensiya yoshi arafasidagi fuqarolarga muddatidan oldin pensiya:
erkaklarda ish staji kamida 25 yil;
ayollarda ish staji kamida 20 yil bo‘lgan taqdirda tayinlanadi.
Ishdan ozod etilgan shaxslar mehnat shartnomasi bekor qilingan kundan 
so‘ng o‘n kun ichida o‘zlarining yashash joyidagi Bandlikka ko‘maklashish 
markaziga ish qidiruvchi shaxs sifatida murojaat qilsalar, Bandlikka ko‘maklashish 
markazi xodimlari bunday shaxslarga uch oy muddat ichida, agarda ular o‘n 
kalendar kundan keyin murojaat qilsalar o‘n kun muddat ichida maqbul keladigan 
ishni topishda yordam berishlari kerak.
Bandlikka ko‘maklashish markazi ishsiz deb e’tirof etilgan va 
muddatidan oldin yoshga doir pensiyaga chiqish huquqiga ega bo‘lgan fuqarolarga 
belgilangan shaklda taqdimnoma tayyorlaydi va 5 kun muddat ichida tegishli 
tuman (shahar) Byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasining tuman bo‘limiga 
topshiradi va ijtimoiy ta’minot bo‘limi tomonidan muddatidan oldin yoshga doir 
pensiya tayinlashga asos bo‘lib hisoblanadi va Byudjetdan tashqari Pensiya 
jamg‘armasining tuman bo‘limi tomonidan mudjdatidan oldin pensiya tayinlanishi 
uchun asos bo‘ladi.
Muddatidan oldin tayinlangan pensiyalarni to‘lash byudjetdan tashqari 
Pensiya jamg‘armasiga ajratiladigan Ish bilan ta’minlashishga ko‘maklashuvchi 
davlat jamg‘armasi mablag‘lari hisobidan amalga oshiriladi. Pensiyani olayotgan 
fuqarolar umumiy asoslarda pensiya olish yoshiga (erkaklar 60 yoshga, ayollar 

---

101 
55 yoshga) etgunga qadar ishga kirgan hollarda muddatidan oldin pensiya to‘lash 
to‘xtatiladi.
Mehnat shartnomasi boshqa sabablarga ko‘ra bekor qilinsa, muddatidan oldin 
pensiya qayta tayinlanmaydi va avval tayinlangan pensiya to‘lovi ham tiklanmaydi.