Namangan davlat universiteti akayeva marapat abduxalikovna

taqdim etilishi lozimligi to‘g‘risida bildirish xati olingan kundan boshlab 3 
oydan kechikmay taqdim etilsa, pensiya tayinlash to‘g‘risidagi ariza kabul 
qilingan kun yoki ariza yuborilgan joydagi pochta shtempelida ko‘rsatilgan 
sana pensiya tayinlash to‘g‘risidagi ariza qabul qilingan kun hisoblanadi.
 
Yoshga doir pensiya tayinlash to‘g‘risidagi arizaga quyidagilar ilova qilinishi 
kerak:
58
Ўзбекистон Республикаси ҳукуматининг қарорлари тўплами. 1994 йил, 5-сон, 27-модда.

---

134 
a) mehnat stajini (umumiy va maxsus) tasdiqlaydigan hujjatlar;
b) ish haqi to‘g‘risidagi ma’lumotnoma.
Bundan tashqari, zarur hollarda quyidagilar taqdim etiladi:
v) bola tug‘ilganligi va u sakkiz yoshgacha tarbiya qilinganligi haqidagi 
hujjat;
g) arizachining farzandi bolalikdan nogiron yoki nogiron bola 
ekanligini tasdiqlovchi hujjatlar;
d) arizachi urush ishtirokchisi ekanligini tasdiqlovchi hujjatlar;
e) davolash muassasasining arizachi gipofizar mittillik kasaliga 
chalingan (liliput)ligi va gavda tuzilishida mutanosiblik buzilgan, pakana 
ekanligi to‘g‘risidagi hujjati.
Urush nogironlariga "Fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti to‘g‘risida" 
O‘zbekiston Respublikasi Qonuni* 12-moddasining "a" bandiga muvofiq pensiya 
tayinlanganda va ularning pensiyalariga Qonunning 28-moddasi "a", "b", "v" 
bandlariga muvofiq ustamalar hisoblanganda Byudjetdan tashqari Pensiya 
jamg‘armasi tuman (shahar) bo‘limi arizaga tibbiy-mehnat ekspert komissiyasi 
(TMEK)dan olingan tekshiruv dalolatnomasidan ko‘chirmani ilova qiladi.
Mehnatda mayiblanganlik yoki kasb kasalligi oqibatida I va II guruh nogironi 
bo‘lgan vaqt ish stajiga qo‘shiladigan hollarda arizaga TMEK tekshirish 
dalolatnomalaridan ko‘chirmalar ilova qilinadi.
Nogironlik pensiyasini tayinlash to‘g‘risidagi arizaga quyidagilar ilova 
qilinishi kerak:
a) mexnat stajini (umumiy va maxsus) tasdiqlovchi hujjatlar;
b) ish xaqi to‘g‘risidagi ma’lumotnoma;
Agar nogironlik mehnatda mayiblanish oqibatida sodir bo‘lgan bo‘lsa, unda 
baxtsiz xodisa haqidagi dalolatnoma (yoki boshqa rasmiy hujjat) taqdim etiladi.
Bundan tashqari, zarur hollarda quyidagilar taqdim etiladi:
v) arizachining yolg‘iz va o‘zgalar yordamiga muhtoj deb tan olinganligi 
to‘g‘risidagi xujjat;
g) arizachining urush ishtirokchisi ekanligini tasdiqlovchi hujjat. 

---

135 
Ijtimoiy ta’minot bo‘limi arizaga tibbiy-xizmat ekspert komissiyasi
(TMEK)dan olingan tekshiruv dalolatnomasidan ko‘chirmani ilova qiladi.
Boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasinn tayinlash to‘g‘risidagi arizaga 
quyidagilar ilova qilinishi kerak:
a) pensiya tayinlanayotgan shaxsning yoshini tasdiqlovchi tug‘ilganlik 
haqidagi guvohnoma yoki pasport;
b) 
oila a’zosining vafot etgan boquvchiga qarindoshligi 
munosabatlarini tasdiqlovchi hujjatlar;
v) fuqarolik holati aktlarini qayd qilish bo‘limining boquvchining 
vafot etganligi to‘g‘risidagi guvohnomasi yoki uning bedarak 
yo‘qolganligini tasdiqlovchi hujjat;
g) oila boquvchisining yoshi to‘g‘risidagi hujjat (agar vafot etganlik 
xaqidagi guvohnomada yoshi ko‘rsatilmagan bo‘lsa);
d) boquvchining mehnat stajini tasdiqlovchi hujjatlar;
e) boquvchining ish haqi to‘g‘risida ma’lumotnoma.
Bundan tashqari, zarur hollarda quyidagilar taqdim etiladi:
j) boquvchining qaramog‘ida bo‘lgan uning oila a’zolari tarkibi 
to‘g‘risida mahalla, qishloq (shaharcha), ovul (uy-joy organlari) fuqarolari 
yig‘ininint ma’lumotnomasi yoki boshqa hujjatlar;
z) umumta’lim maktablari, hunar-texnika bilim yurtlari, o‘rta maxsus 
va oliy o‘quv yurtlarining oilaning 16 yoshdan 18 yoshgacha bo‘lgan a’zolari 
o‘quvchilar ekanligini tasdiqlovchi ma’lumotnomalari;
i) mahalla, qishloq (shaharcha), ovul (uy-joy organlari) fuqarolari yig‘inining 
vafot etganning ota-onasi, turmush o‘rtog‘i, buvasi, buvisi, akasi (ukasi) yoki 
opasi (singlisi) vafot etganning 3 yoshga to‘lmagan bolalari, aka-ukalari, opa-
singillari yoki nabiralariga qarash bilan bandligini va ishlamayotganligini 
tasdiqlovchi ma’lumotnomasi.
Agar boquvchining o‘limi mehnatda mayiblanish oqibatida sodir bo‘lgan 
bo‘lsa, baxtsiz hodisa haqidagi dalolatnoma (yoki boshqa rasmiy hujjat) ham 
taqdim etiladi.

---

136 
Byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi tuman (shahar) bo‘limi arizaga 
oilaning boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasini olish huquqi balog‘at yoshidagi 
oila a’zolariga ularning nogironliklari oqibatida berilayotganligi 
to‘ g‘risida TMEKda n olingan teks hiruv dalolatnomalaridan 
ko‘chirmalarni ilova qiladi.
Vafot etgan pensionerning oilasiga pensiya tayinlash to‘g‘risidagi arizaga 
shu bandning "a" - "v" va "j" kichik bandlarida ko‘rsatilgan hujjatlar, zarur 
hollarda esa shu bandning "z" va "i" kichik bandlarida
ko‘rsatilgan hujjatlar xam 
ilova qilinishi kerak. Pensionerning ish haqi uning pensiya yig‘ma jildidagi 
xujjatlar bo‘yicha aniqlanadi.
Boquvchining mehnatda yoki kasb kasalligi oqibatida I va II gurux nogironi 
bo‘lgan vaqti mehnat stajiga qo‘shilgan hollarda arizaga TMEK ning tekshiruv 
dalolatnomasidan ko‘chirmalar ilova qilinadi.
Basharti vasiylik ostidagi shaxsga pensiya tayinlanishi xususida vasiy 
murojjat qilayotgan bo‘lssa, u holda vasiyning arizasiga vasiylikni belgilovchi 
organning vasiy etib tayinlash haqidagi qarori ilova qilinadi. Ota-onalar va vasiylar 
yashash joylari to‘g‘risida hujjatlar topshiradilar.
Mehnat stajini (umumiy va maxsus) tasdiqlovchi sifatida qabul qilish 
mumkin bo‘lgan hujjatlar pensiya tayinlash uchun mehnat stajini tasdiqlash tartibi 
qonun hujjatlariga ko‘ra belgilanadi
59.
Pensiyani hisoblab chiqish uchun taqdim etiladigan ish haqi to‘g‘risidagi 
ma’lumotnoma shakli va uni to‘ldirishga oid qoidalar O‘zbekiston Respublikasi 
Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish vazirligi tomonidan tasdiqlanadi.
Ish haqini guvohlar ko‘rsatmasi asosida aniqlashga yo‘l qo‘yilmaydi. 
Lavozim maoshlari shtat jadvalidan ko‘chirmalar va jamoat tashkilotlari a’zolik 
biletlari haqiqiy ish haqini tasdiqlaydigan hujjat o‘rnini bosa olmaydi.
Ish xaqi to‘g‘risidagi ma’lumotlar butunlay yoki kisman yo‘q bo‘lsa, 
pensiyani hisob-kitob qilish uchun pensiyani tayinlash kunida rasman belgilangan 
eng kam ish haqi miqdori olinadi.
59
Қаранг: Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1994 йил 11 майдаги 249 – сонли қарори 
билан тасдиқланган “Пенсия тайинлаш учун меҳнат стажини тасдиқлаш тартиби тўғрисида НИЗОМ
”. 

---

137 
Qaramog‘ida mehnatga layoqatsiz oila a’zolari borligini tasdiqlovchi hujjat 
sifatida mahalla, qishloq (shaharcha), ovul (uy-joy organlari) fuqarolari yig‘inining 
ma’lumotnomasi qabul qilinadi. Mazkur ma’lumotnomada har bir oila a’zosining 
familiyasi, ismi, otasining ismi,
marhum boquvchiga qarindoshlik aloqasi, ular 
uning qaramog‘ida bo‘lganligi ko‘rsatiladi.
Ko‘rsatib o‘tilgan hujjat yo‘q bo‘lsa va uni olishning imkoni bo‘lmasa 
karamog‘ida bo‘lganlik masalasi sud qarori bilan hal etilishi mumkin.
Arizachining urush ishtirokchisi ekanligini tasdiqlovchi hujjat sifatida Ulug‘ 
Vatan urishi ishtirokchisi guvohnomasidan ko‘chirma, baynalmilalchi 
jangchilarga beriladigan imtiyoz olish huquqi haqidagi guvohnoma, Shuningdek, 
ular urush ishtirokchisiga tenglashtirilganligini tasdiqlovchi boshqa hujjatlar qabul 
qilinadi.
Arizachining urush nogironi ekanligini tasdiqlovchi hujjat sifatida 
TMEKning tekshirish dalolatnomasidan ko‘chirma, urush nogironi guvohnomasi, 
shuningdek, urush nogironiga tenglashtirilganligini tasdiqlovchi boshqa 
xujjatlar qabul qilinadi.
Bola tug‘ilganligi fakti tug‘ilish haqidagi guvohnoma asosida, o‘n sakkiz 
yoshgacha tarbiyalaganlik esa - pasport, vafot etganlik haqidagi guvohnoma, 
mahalla, qishloq (shaharcha), ovul (uy-joy organlarida) fuqarolari yig‘ini 
ma’lumotnomasi va boshqa hujjatlar asosida belgilanadi.
Pensiya tayinlash uchun zarur hujjatlarning asl nusxasi ham, ularning notarial 
tartibda, arizachini pensiya tayinlashga taqdim etayotgan korxona muassasa, 
tashkilot ma’muriyati yoki Byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi tuman 
(shahar) bo‘limi tasdiqlagan nusxalari xam topshirilishi mumkin.
Mehnat stajini tasdiqlovchi hujjatlar faqat asl nusxada topshiriladi. Biroq 
mehnat stajini tasdiqlovchi xujjat faqat mehnat daftarchasi bo‘lgan hollarda, undan 
ohirgi ish joyidagi korxona, muassasa, tashkilot ma’muriyati yoki Byudjetdan 
tashqari Pensiya jamg‘armasi tuman (shahar) bo‘limi tomonidan tasdiqlangan 
ko‘chirma topshirilishi mumkin.
Har yilning boshida kelgusi yilda pensiya yoshiga etadigan barcha ishchi, 

---

138 
xizmatchi, fermer xo‘jaliklari, qishloq xo‘jaligi kooperativlari (shirkat xo‘jaliklari 
va boshqa kooperativlarning barcha ishchilari, xizmatchilari, a’zolari uchun ular 
ishlayotgan korxonalar, muassasalar yoki tashkilotlar
ma’muriyati (boshqaruvi) 
tomonidan ularning shaxsiy varaqalari va mexnat daftarchalari asosida maxsus 
ro‘yxatlar tuziladi.
Ro‘yxatga mazkur korxonaning ham umumiy, ham imtiyozli shartlarda 
pensiya olish huquqini oluvchi barcha xodimlari kiritiladi.
Korxona ma’muriyati ro‘yxatda ko‘rsatilgan xodimlarga pensiya 
tayinlash uchun oldindan hujjatlar tayyorlashga kirishadi. Zarur hollarda 
yetishmayotgan hujjatlarni so‘rab olish, tegishli hollarda esa xodimning fikri 
bo‘yicha uning ish davrlarini tasdiqlashi mumkin bo‘lgan guvohlarni qidirib topish 
choralari ko‘rilishi kerak.
Korxona ma’muriyati to‘plagan barcha xujjatlar asosida pensiya 
tayinlash uchun taqdimnomani rasmiylashtiradi.
Korxona ma’muriyati xodim pensiya yoshiga yetgan kundan kechiktirmay 
uning pensiya olish huquqiga ega bo‘lganligini bildirishga majburdir,
Hujjatlar va taqdimnoma xodimniig arizasi bilan birga arizachining yashash 
joyidagi Byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi tuman (shahar) bo‘limiga 
yuboriladi. Korxona ma’muriyati pensiya tayinlash uchun zarur bo‘lgan barcha 
hujjatlarni to‘play olmagan hollarda, Byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi 
tuman (shahar) bo‘limiga bor xujjatlar topshiriladi, etishmagan xujjatlar esa 
nazarda tutilgan muddatlarda qo‘shimcha ravishda taqdim etiladi.
Boquvchisini yo‘qotganlik pensiyasini olish huquqiga ega bo‘lgan oila 
a’zolarining barchasi uchun bitta umumiy pensiya tayinlanadi. Oila a’zosining 
talabiga ko‘ra uning pensiyadagi ulushi ajratiladi va unga alohida to‘lanadi.
Agar tug‘ilgan vaqtini ko‘rsatuvchi hujjatda aniq kun ko‘rsatilmay oy 
ko‘rsatilgan bo‘lsa, tegishli oyning 15 kuni tug‘ilgan kun hisoblanadi.
Agar taqdim etilgan hujjatda faqat tug‘ilgan yili ko‘rsatilib tug‘ilgan oyi 
ko‘rsatilmagan bo‘lsa, Shu yilning 1 iyuli tug‘ilgan kun hisoblanadi.
Pensionerlarga rasmiy hujjat hisoblanadigan pensiya guvohnomasi 

---

139 
beriladi. Fuqarolarning pensiya ta’minotidagi barcha o‘zgarishlar ularning 
pensiya guvohnomalarida o‘z vaqtida aks ettirilishi kerak.
O‘zbekiston Respublikasi Adliya vazirligida 2007 yil 3 sentyabrda 1710-
son bilan ro‘yxatga olingan Mehnat va aholini ijtimoiy muhofaza qilish 
vazirining 2007 yil 23 iyuldagi 118-son buyrug‘i bilan "Pensiya hujjatlarining 
shakllari va ularni to‘ldirish qoidalari hamda pensionerlar yig‘ma jildini 
rasmiylashtirish va yuritish tartibi haqida haqidagi Yo‘riqnoma" tasdiqlangan 
bo‘lib
60
, ushbu Yo‘riqnoma Byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasi tuman 
(shahar) bo‘limlarida pensiya tayinlash uchun hujjatlarni qabul qilish, pensiya 
hujjatlarining shakllari, to‘ldirilish qoidalari, pensiya ishi yig‘ma jildini 
rasmiylashtirish, pensiya tayinlash bo‘yicha barcha zarur hujjatlar va ro‘yxatga 
olish kitoblarini bir xil tartibda yuritilishini tashkil etilishini ta’minlaydi.