Namangan davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti sport faoliyati kafdrasi

Nazorat savollari
1. Sport inshooti deb nimaga aytiladi ?
2. SHugullanuvchilarning yoshiga va jismoniy imkoniyatlariga qarab sport
inshootlari kanday guruxdarga bo‘lish mumkin ?
3. Trenirovka strukturasi bo`yicha sport inshootlari kanday guruxlarga
bo‘linadi ?
4. Asosiy inshoot (yordamchi, tomoshabinlar uchun inshoot) nimadan
tashkil topgan ?
5. Aloxida (kompleks) inshoot kanday machsadlar uchun muljallangan?
2-Mavzu: Qadimgi dunyo, O‘rta asr va yangi davr sport inshootlari xaqida qisqacha tarixiy ma’lumot.


Reja:

1. 
   Kadimgi dunyo sport inshootlari haqidakiskacha tarixiy ma’lumot
   
2. 
   Urta asr sport inshootlari haqidakiskacha tarixiy ma’lumot
   
3. 
   YAngi davr sport inshootlari haqidakiskacha tarixiy ma’lumot
   

Qadimgi dunyo sport inshootlari haqida kiskacha tarixiy ma’lumot
Jismoniy tarbiya va sportning tarixiy ildizlari kadimdan ma’lum. Arxeologik kazilmalar natijasida sport bilan shugullanish tosh asrida xam bo‘lganligi aniqdangan. Bunga asos bo‘lib tarixiy kdzilmalarda sport qurilishlari topilganligi xizmat kiladi (Xindiston, Arabiston, Urta Osiyo va Janubiy Amerika). Kdoimiy zamondan odamlar jismoniy tarbiyani axamiyatini yaxshi tushunishgan.
Jismoniy tarbiya va sport soglikni mustaxkamlovchi mexnatkashlarning ish krbiliyatini oshiruvchi ishlab chiqarish kuchini rivojlantiruvchi asosiy muxim manbadir.
Tarixdan ma’lumki, kddimiy Gresiyada sport musobakdlari o‘tkazilgan. Bu musobakalarni o‘tkazish uchun xar bir Shaxarda sport inshootlari mavjud bo‘lgan. Arxeologik kazilmalar xam buni isbotlab bergan. Masalan, Egey dengizi sox,illaridagi Krit orolining Miqen shaxri kazilmalarida har xil o‘yinlar, mashkdar va tortishuvlar tasvirlari ifoda etilgan. Jismoniy mashkdar jangchilarni xarbiy-jismoniy tayyorlash uchun kullaganlar. Gomerning «Iliada» va «Odisseya» poemalarida ommaviy yugurish, qurash, mushtlashish, disk uloktirish, kamondan uk otish, aravada poygalashish (er. oldingi XII-IX asr) batafsil yoritib berilgan.
Yunon stadionining arenasi to‘g‘ri turtburchakli shaklda bo‘lib, o‘zunligi 200 mbo‘lgan.
Olimpiyadagi kddimiy stadionda tomoshabinlar tabiiy Kronos togining tabiiy janubiy kiyaligidan joy olib, stadion arenasi esa tog yonbagridagi kenglikda bo‘lgan.. Arena atroflarida tuprokdan tepaliklar barpo etilib, ularda xam tamoshabinlar joylashganlar. Bu tribunalar taxminan 40000 kishilik sigimga ega bo‘lgan.
Keyinchalik Delf (eramizgacha V asrning ikkinchi yarmida), Afina (eramizgacha IV asrning ikkinchi yarmida), Epidavr (eramizgacha IV asrning birinchi yarmida) va boshqd Shaxarlarda xam bunday stadionlar bunyod etildi.
Olimpiada o‘yinlari - kddimiy Grek jismoniy madaniyati rivojlanishini axamiyatli tarafi hisoblanadi. O‘yinlar xar 4 yilda muntazam ravishda Olimpiya shaxrida (1-rasm) o‘tkazilgan ma’lumotlarga qura bu bayramning boshlanishi er. avvalgi 776 yil boshlariga to‘g‘ri keladi.
Eramizdan avvalgi VII asrda Olimpiya shaxrida joylashgan Geraobidasida Olimpiya mash’alasi yokilgan va bronzadan yasalgan Ifit diski sakdangan. Diskda olimpiya o‘yinlarining konun va koidalari yozilgan edi.
Umumgrek olimpiada o‘yinlari kdrorida Gresiyaning ko‘pgina Shaxarlarida kichik miqyosidagi, lekin davlat xayotidagi ijtimoiy-siyosiy tarafdan katta axamiyatga ega bo‘lgan o‘yinlar o‘tkazilib turilgan. Gresiyaning bir kator Shaxarlarida va rayonlarida kazilmalar natijasida o‘yinlar uchun muljallangan ko‘pgina inshootlar va stadion koldikdari topilgan.

1-rasm. Gresiyadagi kadimiy Olimpiya shaxrining qurinishi
Kadimiy stadionlar uch davrga bo‘lingan:

1. 
   Ellenik
   
2. 
   Ellenistik
   
3. 
   Kadimiy Rim davridagi stadionlar