Namangan davlat universiteti n. Sotvoldiyev biznesni tadqiq etish

T
c
x P x D
Q
vr
= --------------------- 
 100 
bunda 
T
D
– reklama ta’siri ostida qo’shimcha tovar aylanmasi; 
T
s
– reklama o’tkazmasdan avval o’rtacha kunlik tovar aylanmasi; 
P – reklama o’tkazilgan payt va undan keyingi davr uchun o’rtacha kunlik tovar 
aylanmasining o’sishi; 
D – reklama o’tkazilgan payt va undan keyingi davrda tovar aylanmasi hisobga 
olingan kunlar. 

---

Biznesni tadqiq etish usullari 
111 
 
5.2. Axborot tizimlarini tashkil qilish va boshqarish 
Bu bo’limni o’rganishda mazkur qo’llanmaning asosiy mavzusi - iqtisodiy 
prognozlash uslubiyatini o’rganish uchun zarur bo’lgan bilim bazasi tuzilishiga imkon 
beradigan individual jadvallarni tuzish tavsiya qilinadi. 
Prognozlar tipologiyasi bilan kelajak to’g’risida axborot manbalari va prognozlash 
usullari masalasi uzviy bog’liq. Prognoz axborotning 3 ta asosiy manbai ajratiladi: 
 o’rganilayotgan hodisalar, jarayonlar, voqealarning o’tishi va rivojlanishini 
bilishga asoslangan tajribalar; 
 o’tmishda va kelajakda rivojlanish qonuni yetarlicha ma’lum bo’lgan mavjud 
tendentsiyalarning ekstrapolyatsiyasi; 
 ko’tilayotgan yoki belgilangan shartlarga nisbatan prognozlashtirilayotgan 
ob’ektlarning modellarini tuzish. 
Axborotning bu turlariga nisbatan prognozlashning bir-birini to’ldiruvchi 3 uslubi 
ajratiladi: 
- ekspert, u axborotni yig’ish (anketalash, intervyu olish, so’rov) va uni qayta 
ishlash hamda prognozning qo’yilgan vazifasiga nisbatan ekspertning fikriga asoslangan; 
- trendning ekstropolyatsiyasi-ob’ektning o’tmishda va hozirda rivojlanishini 
o’rganish hamda o’tmish va hozirda rivojlanishning qonuniyatini kelajakka ko’chirish; 
- 
modellashtirish-prognozlashtirilayotgan 
ob’ektni 
ko’tilayotgan 
yoki 
mo’ljallanayotgan ahvolidagi o’zgarishlar asosida qidiruv va me’yoriy modellarni 
o’rganish.