Namangan davlat universiteti n. Sotvoldiyev biznesni tadqiq etish

xaridorlar xatti-harakatining modelini ko’rib chiqamiz: 
Kuzatiladi Kuzatilmaydi Kuzatiladi 
Ta’sir etuvchilar 
Xaridorlar 
ongining 
«Qora yashigi» 
Xaridorning 
javobreaktsiyasi 
Marketin
gomillari 
Boshqa 
omillar 
Xaridorning 
tavsiflari 
Xarid 
haqida 
qaror 
qabul 
qilish jarayoni 
Tovarni tanlash 
Markani tanlash 
Xarid joyini tanlash 
Xarid vaqtini tanlash 
Xarid ob’ektini tanlash 
Tovar 
Narx 
Tovar 
harakati 
Siljitish 
Iqtisodiy 
Ilmiy 
texnik 
Siyosiy 
Madaniy 
6.3-chizma. Xaridorlar xatti-harakatining modeli.
48
 
Ushbu model uchta blokdan iborat. Ulardan ikkitasini kuzatish mumkin, bittasini esa 
bevosita kuzatish mumkin emas. Aynan shuning uchun xaridorlar ongining «qora yashigi» 
hozircha kam o’rganilgan, chunki unda bevosita emas, balki bilvosita tavsiflar o’rganiladi. 
Ma’lumki, turli sabablarga ko’ra xaridorlar bozorda o’zlarini har xil tutadilar. 
Ularning xatti-harakati turli omillarga bog’liq: ijtimoiy, iqtisodiy, tabiiy-iqlimiy, 
demografik, estetik, psixologik. Ushbu omillarning ta’siri xaridorlarni eng umumiy tavsiflar 
bo’yicha guruhlash asosida o’rganiladi (jinsi, yoshi, malakasi, ijtimoiy ahvoli, yashash joyi 
va hokazo). Marketing taktikasi firma xaridorlarning qaysi guruhlari bilan ishlashiga qarab 
belgilanadi. 
«Qora yashik»ning ikkinchi qismi — xarid haqidagi qarorni qabul qilish jarayoni — 
beshta bosqichni o’z ichiga oladi (6.4-chizma). 
48
Philip Kotler, Kevin Lane Keller. Marketing management. 12 th edition. 2010 by Pearson Education, Inc.p. 170. 

---