Namangan davlat universiteti n. Sotvoldiyev biznesni tadqiq etish

Biznesni tadqiq etish usullari 
35 
hammasini yashirib yurdik-ku? Nom qo’yishda juda o’yladim, natija berishi kerak, chiroyli 
qilib ko’chaga yozib qo’yish emas bu. Yangi fikr, g’oya, innovatsiya bo’lmasa, keyingi 
kunda yuta olmaymiz, har bir hokim buni bilishi kerak”
4
, dedi Prezident. 
SHu o’rinda faol tadbirkorlik degan tushunchaga qisqacha to’xtalib o’tish zarur. Faol 
tadbirkorlik biznes faoliyatini innovatsion, ya’ni zamonaviy yondashuvlar, ilg’or 
texnologiya va boshqaruv usullari asosida tashkil etadigan iqtisodiy yo’nalishdir.
Boshqacha qilib aytganda, biz O’zbekistonni ishlab chiqarishda innovatsiya va 
intellektual hissaning yuqori ulushi bo’lgan barqaror bozor iqtisodiyotiga, zamonaviy va 
global bozorda raqobatbardosh sanoatga, shuningdek, qulay investitsiyaviy va ishchanlik 
muhitiga ega jadal rivojlanayotgan mamlakatga aylantirishimiz lozim. Qo’yilgan 
maqsadlarga O’zbekistonni rivojlanishning innovatsion modeliga to’liq o’tkazmasdan turib 
erishish mumkin emas, bu mamlakatda innovatsion faoliyatni davlat tomonidan qo’llab-
quvvatlashning hamda davlat boshqaruvi, iqtisodiyot ustuvor tarmoqlari va ijtimoiy sohaga 
innovatsion g’oyalar, ishlanmalar va texnologiyalarni amalda joriy qilishni 
rag’batlantirishning samarali tizimini yaratish zaruratini taqozo etadi.
1.2. Kursning tuzilishi va uning iqtisodiy fanlar tizimida tutgan o’rni hamda 
boshqa o’quv fanlari bilan bog’liqligi. 
Raqobat va informatsion texnologiyalarning rivojlanishi, biznesning globallashuvi va 
boshqa omillarning ta’siri natijasida biznes sohasida yuz berayotgan juda keskin 
o’zgarishlar biznes jarayonini tadqiqi etish va boshqarishga alohida ahamiyat bilan qarash 
lozimligini taqozo etmoqda. 
Strategik boshqarish jarayonini shartli ravishda uchta fazaga ajratish mumkin: strategik 
rejalashtirish, strategik tashkillashtirish, nazariy nazorat va tartibga solish fazalaridir. Bu 
fazalarning xar birida nisbatan mustaqil bo’lgan boshqarish masalalari yechiladi.  
Strategik rejalashtirish – bu strategik xolatlarning tahlili orqali korxonaning 
strategiyasini aniqlab olish jarayonidir. Bundan tashqari strategik rejalashtirish korxonaning 
raqobat ustunliklariga erishish, saqlab qolish xamda rivojlanishiga ko’maklashuvchi tashqi 
va ichki omillar va faoliyatlarning taxlil qilib chiqishni ham nazarda tutadi. Strategik 
tashkillashtirish korxonani tanlab olgan strategiyasiga eng samarali va to’la xolda 
moslashuvi jarayoniga aytiladi. 
Strategik nazorat va tartibga solish – korxonani amaldagi erishgan xolatini baxolash va 
taxlili asosida korxona o’z oldiga qo’ygan strategiyaga to’la erishish xamda kelajakdagi 
tashkiliy tuzilmasini ishlab chiqib qo’llash jarayonini ko’zda tutadi.  
Strategik rejalashtirish va boshqarish nazariyasi va amaliyoti studentlarga kelajakda 
tadbirkorlar sifatida bozor sharoitida samarali ishlash imkoniyatini beradi. 
Ushbu masalalarni amalga oshirishda “Biznesni tadqiq etish usullari” fanida 
o’rganiladigan mavzular, nazariy-amaliy masalalar muhim ahamiyat kasb etadi.
Biznes – bu tadbirkorlik faoliyati yoki boshqacha so’z bilan aytganda kishilarni foyda 
olishga qaratilgan tadbirkorlik faoliyatidir.