Namangan davlat universiteti sport faoliyati kafedrasi

 
2.3.Matematik-statistik usullar.  
Matematik va statistik ma`lumotlarni qayta ishlash - statistik formulalar 
yordamida amalga oshiriladi. 
Statistik ishlov berishda quyidagi ko`rsatkichlar aniqlandi: 
1. O‘rtacha arifmetik qiymat formula bo‘yicha hisoblab chiqilgan: 
n
x
x


;

- umumiy ko‘rsatkich; 
n – ishtirokchilar soni; 
х – tadqiqotlarda olingan qiymatlar (variantlar). 
O‘rtacha arifmetik qiymat o‘rganilayotgan hodisalar guruhlarini bir butun 
sifatida solishtirish va baholash imkonini beradi.. 
2. Diapazon bo`ylab o`rtacha kvadrat og`ish formula bo`yicha hisoblab 
chiqilgan (N.A. Tolokontsev, 1961; va boshqalar).: 
K
V
V
min
max




max
V
- variantlarning eng katta soni; 

---

74 
min
V
- eng kichik raqam; 
К – ma‘lum diapazon qiymatiga mos keladigan jadval koeffitsienti (B.A. 
Ashmarin, 1978). 
3. Formuladan foydalanib, o‘rtacha arifmetik xatolik hisoblangan: 
n
m



Xato namunaviy populyatsiyada olingan o‘rtacha arifmetik qiymat (n) 
umumiy populyatsiyada olinadigan haqiqiy o`rtacha arifmetik qiymatdan (M) 
qanday farq qilishi haqida fikr beradi. 
4. Farqning o`rtacha xatosi formula bo`yicha hisoblab chiqilgan: 
2
2
2
1
2
1
m
m
M
M
t



; 
1
M
va 
2
M
- birinchi va ikkinchi o`lchovlarning o`rtacha arifmetik 
ko`rsatkichlari; 
1
m
va 
2
m
- birinchi va ikkinchi guruh arifmetik vositalarining xatolari. 
Farqning o`rtacha xatosi xarakteristikalar qanday sezilarli darajada farq 
qilishi haqida fikr beradi, ya`ni ular o`rtasida statistik jihatdan haqiqiy ahamiyatga 
ega. 
5. Ko`rsatkichlar farqining ahamiyati Student taqsimotiga ko`ra ehtimollik 
jadvali 
 
 
st
t
P
t
P

bo`yicha aniqlandi (
st
t
- student mezoni). 
1) 
t
= 0,0 “ 1,9; “ muhim farqlar yo`q, chunki Р>0,05. 
2) 
t
= 2,0 – 2,5; - kichik darajada sezilarli farqlar mavjud, chunki Р<0,05. 
3) 
t
= 2,6 – 3,3; - o‘rtacha darajada sezilarli farqlar bor, chunki Р<0,01. 
4) 
t
= 3,4 - 

; - yuqori darajada sezilarli farqlar mavjud, chunki Р<0,001.