Namangan muhandislik-texnologiya instituti kimyoviy-texnologiya kafedrasi yuqori molekulyar birikmalar

Stirolni metakril kislotasi bilan sopolimerlanishi.


Ishdan maqsad: sopolimerlanish konstantalarini aniqlash.
Reaktivlar:stirol, metakril kislota, initsiator, dimetilformamid.
Jihozlar: ampulalar (3ta), pipetkalar (2ta), 100 sm3 хajmli stakan (3ta), Petri kosachasi (3ta), konussimon kolba (3ta), termostat.


Ishning bajarilishi: uchta toza ampulaga 0.015 gr dan initsiator solinadi va ulardan birinchisiga 4 ml stirol va 1 ml metakril kislotasi quyiladi. Ikkinchi ampulaga 2.5 ml stirol va 2.5 ml metakril kislotasi, uchinchi ampulaga esa 1 ml stirol va 4 ml metakril kislotasi quyiladi. Suyuqliklar initsiator erib ketguncha aralashtiriladi va ampulalar og`zi berkitiladi. Ampulalar termostatga o`rnatilib 60⁰Sda 20-30 minut ushlab turiladi. Reaksiya o`tkazilgach eritmalar stakanlardagi cho`ktiruvchi (geptan) ustiga tomchilatib quyiladi. CHo`kma filtralanadi, yuviladi va quritiladi. Hosil bo`lgan sopolimerlarda karboksil gruppani miqdorini va undan foydalanib sopolimer tarkibi topiladi.
Karboksil gruppalarni miqdorini topish uchun sopolimer DMF eritilib KONning spirtdagi 0.1M eritmasi bilan titrlanadi:
(V₁-V₂) ∙ f ∙ 0.0045 ∙ 100
α = ----------------------------------
g
α – karboksil guruhning miqdori, %
V₁, V₂ – polimer eritmasini va kontrol eritmani titrlash uchun sarf bo`lgan ishqor eritmasining miqdori, ml.
g – polimerni og`irligi.
Karboksil guruhning miqdoridan foydalanib MAKning sopolimerdagi miqdori topiladi:
α ∙Mmak
Х₂ = -------------
Mf.g.

Х₂ – MAKning sopolimerdagi miqdori, %

Mmak – MAKning molekulyar massasi,
Mf.g. – funksional guruhning molekulyar massasi
Stirolning sopolimerdagi miqdori Х₁=100-X₂ dan topiladi. YUqoridagi qayd etilgan monomerlarning dastlabki aralashmadagi miqdoridan va MAKning sopolimer tarkibidagi miqdoridan foydalanib M₁, M₂, m₁, m₂ ya`ni dastlabki aralashmadagi monomerlarning molyar qismi va sopolimer tarkibidagi monomer zvenolarining molyar qismlari hisoblanib jadvalga yoziladi.
M<sub>1</sub> va M<sub>2</sub> larni konsentratsiyasini molyar qismiga o`tkazish uchun reaksiyaga olingan hajmiy nisbatlarini zichligi yordamida og`irlik qismiga o`tkaziladi. m₁, m₂ lar esa quyidagicha topiladi:
X₁/A₁ X₂/A₂
m₁ = -------------------- ; m₁ = --------------------;
X₁/A₁ + X₂/A₂ X₁/A₁ + X₁/A₂
X₁, X₂ – lar monomerlarning sopolimerdagi miqdori %(og`irl),
A₁, A₂ – lar esa M₁ va M₂ monomerlarning molekulyar massasi.

Monomer aralashmasining tarkibi				Sopolimerning miqdori		Sopolimerning tarkibi
Hajm nisb-da		Molyar qismda		r	%	Og`irl.b-cha, %		Molyar qism
M1	M2	M1	M2			m1	m2	m1	m2

Vazifa: jadvaldagi natijalar asosida Mayo-Lyuis va Faynman-Ross metodlari bilan r ₁ va r₂ hisoblanadi.


________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________