Nashrga tayyorlash markazi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Bunda potensial iste’mol birliklarining xizmatdan foydalanish 
darajasi yoki tezligiga to‘g‘ri keladigan miqdori asos qilib olinadi. 
Shu bilan birga, xizmatlar talabni tahlil qilishda e ’tiborga olish 
lozim bo'lgan ba’zi xususiyatlarga ega bo‘ladi. Bu xususiyatlar xiz- 
matlarning moddiy emasligi va saqlanmasligidan kelib chiqadi. 
Xizmatdan foydalanish uchun shu xizmatni ko‘rsatuvchi shaxs 
yoki servis tashkiloti bilan bevosita muloqot o ‘matish, zarur.
Sanoat tovarlariga bo‘lgan talab. Yuqorida ko‘rsatib o ‘tilgani- 
dek, sanoat sektoridagi talab — ishlab chiqarish talabidir. Bunday 
talab sotib olingan tovarlardan boshqa tashkilotlar yoki pirovard 
iste’molchilarning talabini qondirish maqsadida o ‘z ishlab chiqa­
rish tizimida foydalanadigan tashkilotlarda paydo bo'ladi. Demak, 
sanoat tovarlari va xizmatlariga bo‘lgan talab kelgusida qondirilishi 
kerak bo‘lgan bir yoki bir necha manbalarga bog‘liq bo'ladi.
Shuning uchun operatsion marketing uchun mas’ul bo‘lgan 
xodim o ‘z mijozlarining talabinigina emas, balki bevosita mijozlar 
xizmat ko‘rsatadigan mijozlarning talablarini ham bilishi va ol­
dindan ko‘ra olishi lozim. Aks holda u g‘oyatda reaktiv faoliyat 
bilangina cheklanishga majbur bo‘ladi.
Sanoat tovarlariga bo‘lgan talab ularning sarflanadigan materi- 
allar, yarim tayyor mahsulotlar yoki pirovard mahsulot ekanli-
75

---

giga qarab turlicha turkumlanadi. Ba’zi tafovutlami hisobga olma- 
gan holda, talabni baholash uchun zarur bo‘lgan dastlabki ma’­
lumotlar iste’m ol tovarlari uchun talab qilinadigan m a’lu- 
motlardan farq qilmaydi.
Sarflanadigan materiallarga bo‘lgan talab. Iste’mol tovarlariga