Nashrga tayyorlash markazi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

ostida qisqarishi o ‘z kapital qo‘yilmalarini oqlash uchun tobora 
kam vaqt qolayotgan firmalar uchun asosiy muammodir.
Tovarni bozorga olib kirish bosqichi. Tovami kiritish bosqi­
chida model muhitga xos bo'lgan to‘rtta guruh omillar ta’siri os­
tida tovar savdosining anchagina sekin rivojlanishini ko‘rsatadi.
Firma oldida ushbu bosqichda hali yetarlicha o ‘zlashtirilmagan 
texnologiya bilan bog‘liq muammolar vujudga kelishi mumkin. 
Bundan tashqari, ishlab chiqarish jarayonini tanlashda mavhum- 
lik saqlanishi mumkin. Shuning uchun firma bozomi talab qili- 
nayotgan sur’atda ta’minlab tura olmaydi yoki buni istamaydi.
Sotish tarmoqlari, ayniqsa, yirik sotish tarmoqlari hali o ‘zi- 
ning samaradorligini isbotlamagan tovarga nisbatan ehtiyotlik qili-
79

---

shi mumkin. Bundan tashqari, sanoat tovarlarining distribyutori 
awal tovar bilan, uning texnik tavsifnomalari va asosiy qo‘llanish 
variantlari bilan o ‘zi tanishib olishi lozim.
Potensial xaridorlar o‘z iste’mol odatlarini o ‘zgartirishga sho- 
shilm aydilar, ularning faqat innovatsiyalarga eng m oyil 
bo‘lganlari esa yangilikning mavjudligi haqida axborotga ega bo‘lib, 
tovarni asta-sekin qabul qiladilar.
Muhitning to'rtinchi omili raqobatdir. Umuman olganda, no- 
vator firma bevosita raqobat yo‘qligida bozorda yagona firma bo‘lib, 
hech bo‘lmaganda innovatsiyaning patent asosida himoyalanish 
jarayoniga qarab ma’lum muddat davomida yagona firma bo‘lib 
qoladi. Ammo o ‘rinbosar tovarlar juda kuchli raqobatchi bo‘lib, 
talabning rivojlanishini sekinlashtirishi mumkin.
Ushbu bosqich yuqori darajada mavhumdir, chunki texnolo-