Чўзилган ўзакдаги кучлани- шлар (ёки кучланишларнинг орттирмалари) s унсурлар учун ушбу формулалардан аниқлани- шлари лозим:
марказий-чўзилгани учун
s
N P ; (146)
As
эгилувчилар учун
s
M Pz esp ; (147)
Asz
Марказдан ташқарида қисилган, шунингдек,
eo,tot 0,8ho да марказдан ташқарида чўзилганлари учун
қисилган соҳасидаги зўриқишлар тенг таъсир қилувчиси қўйилган нуқтагача масофа.
Чўзилган ўзаклар кесими ба- ландлиги бўйича бир неча қатор бўлиб
жойлашганида эгилувчи, мар- каздан ташқарида қисилган, шунин- гдек, марказдан ташқарида чўзилган унсурлардаги, (147) ва (148) форму- лар бўйича
eo.tot0,8ho s, кучлани- шлар
n доимийга кўпайтирили-
шлари лозим; бу доимий ушбуга тен- гдир:
n
h x a2 , (149)
h
x
a1
s
N es z Pz esp . (148)
Asz
Марказдан ташқарида чўзил- ган унсурлар учун
eo,tot<0,8ho нинг
s қиймати
zқzs деб қабул қилган ҳолда,
(148) формуладан аниқланади (бунда
zs - S ва S’ ўзакларнинг оғир- лик марказлари орасидаги масофа).
Дастлабки зўриқишсиз ўзакдан тайёрланувчи унсурлар учун дастла- бки қисув зўриқиши қиймати Р
нолга тенг, деб олишга рухсат бери- лади.
(148) формулада марказдан ташқарида чўзилиши ҳолида «плюс» ишора, марказдан ташқарида қиси- лиши ҳолида «минус» ишора оли- нади. Чўзувчи N бўйлама куч S ва S’ ўзакларнинг оғирлик марказлари орасида жойлашган ҳолда,
es қий- мати «минус» ишора билан олинади.
(147) ва (148) формулаларда:
z - ўзак S нинг кесим юзаси оғирлик марказидан дарз устидаги кесимнинг, 4.28 банд кўрсатмала- рига мос тарзда аниқланувчи,
бунда
хқho; нинг қиймати
(161) формуладан аниқланади;
а1, а2 - тегишлича барча S ўза- кларнинг ва энг чекка қатор таёқча- ларнинг кесимлари юзаси оғирлик марказидан бетоннинг энг чўзилган толасигача масофа.
osҚsp кучланишнинг, кўп қаторли чўзилган ўзак ҳолида эса,
ns Қ sp кучланишнинг қиймати
Rs,ser.дан ортмаслиги лозим.
Унсурларнинг қисилган соҳада бошланғич дарзларга эга бўлган қисмларида (1.18 б. қаранг) дастла- бки қисув зўриқиши Р нинг қийма-
тини ушбу формула
P
P, (150)
дан аниқланувчи Р катталик қадар камайтириш лозим,
бунда
ни (136) формуладан аниқланади.
Бошланғич дарзларнинг чуқурлиги hcrc қисилган соҳада (1.18 бандга ҳ.) 0,5ho дан ортиқ бўлмас- лиги лозим.