Настоящие нормы и правила распространяются на проектирование бетонных и железобетонных конструкций зданий и сооружений различного назначения, работающих при систематическом воздействии температур не выше 50 °С и не ниже минус 40 °С

ТЕМИРБЕТОН УНСУРЛАРНИ ДАРЗЛАР ОЧИЛИШИГА

ҲИСОБЛАШ

9. 
   Темирбетон унсурларни дарзлар очилишига қуйидаги ҳоллар учун ҳисобланади:
   

унсурнинг бўйлама ўқига тик
ҳол;
унсурнинг бўйлама ўқига қия
ҳол.

УНСУРНИНГ БЎЙЛАМА ЎҚИГА ТИК ДАРЗЛАРНИНГ ОЧИЛИШИГА ҲИСОБЛАШ

9. 
   Унсурнинг бўйлама ўқига тик дарзларнинг очилиш кенглиги
   

_crc, мм ни ушбу формуладан аниқлаш лозим:

ҳамда қисқа муддат таъсир қи- лувчи доимий ва узоқ муддатли юкламалар ҳолида 1,00
кўпкарра такрорланувчи юкламлар, шунингдек доимий ва узоқмуддатли юкламаларнинг даво- мли таъсирида бетон конструкция- лар учун:
оғир бетон учун:
табиий намликни. _l қ1,60-15
сувга тўйинган ҳолатда 1,20
навбати билан сувга тўйинтириш ва қуритишда 1,75
майда қумоқ гуруҳлар учун: А. 1,75
Б 2,00
В 1,50
енгил ва ғовакланган камида. 1,50
шўъбадор. 2,50
Майда қумоқ. Енгил. ғоваклан- ган ва шўъбадор сувга тўйинган ҳо- латдаги бетонлар ҳолда _l тенг қий- матини 0.8 доимийга кўпайтири- лади, навбати билан сувга тўйиниши ва қуритиши ҳолида - доимий 1.2 га

a_crc   _l
^{s 20}^{3,5  100}^{3 d' (144)}
E_s
кўпайтирилади;
 - қуйидагига тенг, деб қабул

бунда  - унсурлар учун қуйидагича қабул қилинувчи дои- мий:
эгилувчи ва марказдан ташқарида қисилган. 1,0
чўзилган. 1,2
_l - қуйидагиларни назарга олганда, қиймати ушбуга тенг бўлган доимий:
қисқа муддатли юкламаларнинг
қилинувчи доимий:
даврий шаклдаги таёқча ўзак ҳолида 1,0
силлиқ шаклли ўзак ҳолида 1,3
даврий шаклли ва арқон тарзида сим ўзак ҳолида 1,2
силлиқ ўзак ҳолида 1,4
_s - ўзак S нинг энг чекка қатор таёқчаларидаги кучланиш ёки

(дастлабки кучланиш мавжудлигида ёки 4.15 банднинг кўрсатмаларига мос тарзда аниқланувчи ташқи юкламанинг таъсирида юзага
келувчи кучланиш орттирмаси;
қатор таёқчаларининг кесимлари оғирлик маркази энг чўзилган толадан а₂>0,2h масофада бЎлса. a_crc қийматини қуйидагига
a₂

 - ўзак S кесими юзасининг
20  1
 _a  ^h
3
(145)

бетон кесими юзасига нисбатига тенг, деб қабул қилинувчи (ишчи баландлик h_o бўлганда ва токчаларнинг қисилган осилмала- рини ҳисобга олинмаганда), лекин 0,02 дан ортиқ бўлмаган қиймат қабул қилинувчи кесимни ўзаклаш доимийси;
d - ўзак диаметри, мм.
Дарзга бардошлилигига 2- тоифа талаблар қўйиладиган унсурлар учун дарзларнинг очилиш кенглиги _l қ 1,0 доимийда доимий, давоматли ва қисқа муддатли юкламаларнинг йиғиндиси таъсири бўйича аниқланади.
Дарзга бардошлилигига 3- тоифа талаблар қўйиладиган ун- сурлар учун дарзларнинг очилиши кенглиги _l>1,0 доимийда доимий ва давоматли юкламаларнинг таъсирида аниқланади. Дарзларнинг қисқа муддатли осилиши кенглиги давоматли очилиш кенглиги ҳамда
тенг ва 3 дан катта бўлмаган _а доимийга кўпайтириш билан катта- лаштирилади;
б)  0,008 ва М_r20 да оғир ва енгил бетонлардан тайёрланган эгилувчи ва марказдан ташқарида қисилган унсурлар учун барча юкламаларнинг давоматли бўлма- ган таъсиридан дарзларнинг очилиш кенглигини М_crc моментдаги a_crcқ0 қиймат билан формула моментда (бунда қ15 /, бироқ 0,6 дан катта эмас) ушбу банд кўрсатмалари асосида ҳисобланган М₀қМ_crcҚ bh² R_bt,ser қиймат орасида чизиғий интерполяция бўйича аниқлашга йЎл қўйилади.
Бунда доимий ва узоқ муддатли юкламалар таъсиридан дарзларнинг давоматли очилиши кенглиги барча юкламалар таъсиридан топилган a_crc қийматни
^ l1^Mr1 ^{ M}rp ^{/ M}r 2 ^{ M}rp ^,

_lқ0,1 доимийда аниқланувчи, қисқа муддатли юкламалар таъсиридан очилиш кенглиги орттирмасининг
бунда _l1қ 1,8 l
дан кам эмас.
 ^Mcrc , бироқ _l

1
^Mr 2

йиғиндиси тарзида аниқланади.
Дарзларнинг (144) формула бўйича аниқланган очилиш кенглиги қуйидаги ҳолларда
мувофиқлаштирилади:
а) эгилувчи, марказдан ташқарида қисилган e_o,tot0,8h_o да марказдан ташқарида чўзилган унсурларнинг S ўзаги энг чекка
Бу ерда ,  - айнан (144) форму- ладаги катталиклар;