Navoiy viloyati Navoiy shahridagi 17-umumiy o‘rta ta’lim maktabi ona tili va adabiyot fani

FRAZEOLOGIYA VA LEKSIKOGRAFIYA 1-VARIANT 
 
1. Yulduzni benarvon uradigan iborasining ma’nosi toʻgʻri koʻrsatilgan javobni 
belgilang. 
A) oʻtaketgan qaysar B) oʻtaketgan maqtanchoq
C) oʻtaketgan shoʻx D) oʻtaketgan olgʻir 
2. Uning roziligini olmasdan turib bu ishga oyoq qoʻyish mumkin emas.
Oyoq qoʻymoq iborasi qanday ma’no anglatadi? 
A) ishni uddalamoq B) ishga kirishmoq
C) ishga bormoq D) ishga yakun yasamoq 
3. Qaysi qatorda iboralarning ma’nosi noto‘g’ri berilgan? 
A.oʻrniga qoʻymoq-bajarmoq, qoʻl urmoq-tegmoq
B.kavushini toʻgʻrilab qoʻymoq-haydamoq, yoʻq yerdagi-boʻlmagʻur
C. ovi yurgan-baxtli,dili pora-xafa boʻlmoq 
D. koʻz-koʻz qilmoq-maqtamoq, koʻz ostiga olish- moʻljallash 

---

4. Qaysi ibora “xoʻrlandi” soʻziga sinonim boʻladi?
A) tepa sochi tikka boʻldi B) terisiga sigʻmay qoldi
C) oyoq osti boʻldi D) mum tishlab qoldi 
5. Bezovta so‘zining antonimi bilan ma’nodosh bo‘la oladigan ibora qaysi qatorda 
berilgan? 
A) ko‘zi och
B) cho‘ntagi baquvvat C) qo‘li ochiq
D) ko‘ngli to‘q 
6. Qaysi javobda oʻzaro zid ma’noli iboralar berilgan? 
A) doʻppisini osmonga otmoq, koʻkka koʻtarmoq
B) koʻkka koʻtarmoq, yerga urmoq
C) tepa sochi tikka boʻlmoq, qovogʻidan qor yogʻmoq 
D) tilining uchida turmoq, koʻz qorachigʻiday asramoq 
7.Qaysi iboralar ogʻziga tolqon solmoq iborasi bilan mazmunan yaqin?
1)mum tishlamoq;2)lom-mim demaslik; 3)ogʻziga qoqmoq; 4)ogʻziga qatiq ivitmoq; 
5)ogʻziga urmoq; 6)damini chiqarmaslik
A)1,2,6 B)1,2,4,6 C)1,2, 5, 6 D)1, 2, 3, 6 
8.Berilgan birliklarning nechtasi ham soʻz birikmasi, ham turgʻun birikma sifatida 
qoʻllanishi mumkin?
boshiga yetmoq; qulogʻiga quymoq; oʻz yogʻiga qovurilmoq; yaxshi koʻrmoq; toʻnini 
teskari kiymoq; koʻnglidan oʻtkazmoq
A) 3 ta B) 4 ta C) 6 ta D) 5 ta 
9.Atamalarning sinonimligi bilan bogʻliq toʻgʻri hukm berilgan qatorni aniqlang. 
A) tutuq belgisini apostraf deb ham nomlash mumkin
B) qoʻsh undoshlarni qator undoshlar deb nomlash mumkin
C) soʻz urgʻusini leksik urgʻu yoki mantiqiy urgʻu deb nomlash mumkin
D) barcha hukmlar toʻgʻri 
10. Qaysi qatorda iboraning ma’nosiga toʻgʻri kelmaydigan soʻz berilgan? 
A) xamirdan qil sugʻurganday - oson, tez
B) qoʻy ogʻzidan choʻp olmagan - moʻmin yomonlik qilmagan
C) tekkanga tegib tegmaganga kesak otadi- xira, tegajoq.
D) tepa sochi tik boʻldi – jahli chiqdi, achchiqlandi 
11. Umumxalq tilidagi soʻzlardan ma’nosi maxsuslashtirish orqali hosil boʻlmagan 
atamani toping.
A) aksioma B) ildiz C) sifat D) son 
12. Uyadosh va manodosh soʻzlarning tushuncha ifodalashiga koʻra farqi qaysi javobda 
berilgan?
A) Ma’nodoshlarda umumiy va xususiy ma’nolar boʻladi, uyadosh soʻzlarda bunday 
xususiyat yoʻq. 
B) Uyadoshlar soʻzlar xotirada oson saqlanish va nutqiy jarayonda ulardan oson 
foydalanish imkonini beradi, ma’nodoshlar esa nutq ta’sirchanligini ta’minlaydi.
C) Uyadoshlar bir mazmuniy uyaga mansub tushunchalarni ifodalaydi. Ma’nodoshlar esa 
bir umumiy ma’noning nozik ma’no qirralarini ifodalaydi. 

---

D) Uyadoshlar uslubiy boʻyogʻiga koʻra farqlanmaydi, ma’nodoshlar esa uslubiy 
boʻyogʻiga koʻra farqlanadi. 
13. Boshida koʻtarib yurmoq birikuvi shakl va ma’no munosabatiga koʻra qanday
ma’nolarda qoʻllana oladi?
A) omonim B) antonim C) paronim D) sinonim
14.Berilgan qaysi atamalar grammatikaning sintaksis boʻlimiga tegishli? 
A) birikma, qo‘shma gap, rasmiy uslub B) umumlashtiruvchi so‘z, juft so‘z, taqlid so‘z
C) aralash qo‘shma gap, izohlovchi, ravish D) izohlovchi ,boshqaruv, tobe so‘z 
15. Qaysi javobda shakldosh iboralar qayd etilgan? 
A) Tashabbus – katta gap! Men oʻz aravamni tortsam ham, katta gap. 
B) Shu kunlarda sevinchimni ichimga sigʻdira olmayapman: ishlarim besh!
Davronov shodligi ichiga sigʻmay, atrofga zavq bilan qarab oʻtirardi. 
C) Qoʻrqqanimdan nafasim ichimga tushib ketdi. Sultonning nomini eshitish bilan 
Bozorovning dami ichiga tushdi. 
D) Shabada ham, toza havo ham uning koʻnglini ocholmasdi. Koʻngilni ochmasa, uning 
dardi nimaligini qayerdan bilay? 
16. Baland oxurdan yem yemoq iborasining ma’nosi qaysi javobda toʻgʻri koʻrsatilgan? 
A) oʻta takabbur boʻlmoq B) boquvi zoʻr boʻlmoq 
C) katta maqsad sari intilmoq D) hayot darajasi, maishati yuqori boʻlmoq 
17. Soyaga qarab toʻn bichma maqolidagi toʻn bichmoq iborasining ma’nosi qaysi 
qatorda toʻgʻri izohlangan?
A) andaza olmoq B) ragʻbatlantirmaslik C) xato ish qilmoq D) baho bermoq 
18. Ma’lum fan yoki kasb-hunar sohasidagi muayyan bir tushunchani aniq ifodalash 
uchun xizmat qiladigan soʻzlar qanday ataladi?
A) atama B) ibora C)sinonim D)antonim 
19.Ibora ishtirok etgan gapni toping.
A)Oq oltindan moʻl hosil olindi B)Ahmadning qoʻltigʻidan tarvuzi tushib ketdi
C)Dalalarga baraka urugʻi sepib boʻlindi D)Bobom yetti oʻlchab bir kesadiganlardan. 
20.Ma’nosi bir soʻzga teng keladigan soʻz birikmasi yoki gaplar ...... deyiladi.
A) ibora B) tasviriy ifoda C) atama D) shevaga xos soʻzlar 
21.Atamalar berilgan qatorni aniqlang.
A) ishchan, ishchi, ishla B) ot, kun, soat
C) ibora ,sifat, fe’l D) kitob, stol, stul 
22.Uyadosh soʻzlar qatorini toping.
A)olma, nok, behi, oy B)kitob, daftar, yulduz, ruchka 
C)oila, aka, uka, buzoq D)quyosh, oy, yulduz, osmon 
23.Xursand boʻlmoq soʻz birikmasiga teng keladigan iborani toping.
A)belni bogʻlamoq B)doʻppisini osmonga otmoq
C)yetti oʻlchab bir kesmoq D)tishining kovagida saqlamoq 
24.Ma’lum bir fan doirasida qoʻllaniladigan atamalar ..... deyiladi. 
A)olinma soʻzlar B)shevaga xos soʻzlar C)kasbiy atamalar D)ilmiy atamalar 

---

25.Feruza yetti oʻlchab, bir kesadi. 
Ushbu gap qanday boʻlaklardan tashkil topgan?
A) ega, hol, kesim B ) ega, kesim
C) ega, hol, hol, kesim D) ega, aniqlovchi, hol, kesim 
26. So‘zlarning to‘g‘ri yozilishini ko‘rsatuvchi lug‘at qanday nomlanadi? 
A) tarjima lug‘at B) izohli lug‘at C) frazeologik lug‘at D) imlo lug‘at 
27. Lug‘at turlarining qaysi birida davlat so‘zi “Davlat – jamiyatni qonun kuchi bilan 
boshqaruvchi tashkilot” tarzida ifodalanishi mumkin? 
A) tarjima lug‘atda B) izohli lug‘atda 
C) ma’nodosh so‘zlar lug‘atida D) imlo lug‘atida 
28. Internet so‘zining ma’nosini qaysi lug‘at orqali bilib olish mumkin? 
A) sinonim (ma’nodosh) so‘zlar lug‘at 
B) imlo lug‘ati C) izohli lug‘at D) tarjima lug‘at 
29.Tildagi barcha so‘zlarning qanday ma’nolarni bildirishini ko‘rsatuvchi lug‘at ... 
deyiladi.
A) izohli lug‘at B) tarjima lug‘at C) imlo lug‘ati D)qomusiy lug‘at 
30.Qaysi gap tarkibida yangi so‘z bor?
A)Elda bori senda bor.
B)Ter to‘kib sochsang urug‘, yer seni qo‘ymas quruq.
C)O‘zbekiston birjasida malakali brokerlar ishlamoqda .
D)Oz so‘zla, ko‘p tingla.