«Navro‘z» nashriyoti Toshkent 2019

ЙЎЛ-ЙЎЛАКАЙ
Йўл чеккасида ўтган-кетган кишиларга 
қараб хаёл суриб ўтирган Аброр дабдуруст-
дан жўраси Фарҳоднинг уйига жўнади.
Дўстининг уйи ёнида дўкони бор. Дўкон 
олдида ҳар куни Аброрга ўхшаган гурунг-
чилар йиғилади. Баъзан қартабозлик қилса, 
баъзан қишлоқнинг энг сўнгги янгиликлари-

---

Фурқат Алимардон
108
ни муҳокама қилишади. Бугун негадир дўсти-
нинг дўкони ёпиқ экан. Уйидан суриштирган 
эди, қаергадир кетганини айтишди. Келиб 
қолар, деб дўкон олдидаги харракка ўтирди. 
Шу пайт бир қарға симёғочдан толга, тол-
дан ерга қўнди ва тезак тита бошлади. Буни 
кўрган Аброр жилмайганча: «Эй, қарғанинг 
иши титиш экан-да!» — деб қўйди.
Аброр — қирқ ёшлардаги одам. Тирик-
чилиги деҳқончилик билан уч-тўрт қўй-
эчкию бир-икки қорамолнинг ортидан ке-
чади. Ўзининг айтишича, «киши ҳаракатчан 
бўлса, оч қолмайди». У содда одам бўлса-да, 
кўп нарсалар ҳақида жўяли гаплар ҳам ай-
тиб қолади. Масалан, ўтган йили катта опа-
си қизига совчи келганида, «ёлғиз иним» деб 
Аброрга маслаҳат солди: 
— Йигит яхши-ю, оиласи камбағалроқ 
экан, ука, нима дейсан, жиянингни берай-
ми?– деб сўради.
— Опа, камбағаллик айб эмас, муҳими, 
ҳалол, меҳнаткаш бўлса, бераверинг, – деди 
Аброр.
Опаси унинг гапига кириб қизини ўша 
йигитга берди. Мана ҳозир жияни эри билан 
тотув яшаяпти. Куёви қурилиш фирмасига 
пайвандчи бўлиб ишга кирибди. «Кун ўтаве-
ради-да, шундай қилиб!» деб қўяди ҳар-ҳар 
замонда Аброр. Опаси ўзида йўқ хурсанд.

---

Қуёш кулиб боқади
109
Аброрнинг ёнига яна бир-икки қўшнила-
ри келди. Улар қишнинг камёғин келганли-
гидан, бу кетишда адирга ўт яхши чиқмасли-
гидан гаплашишди. Энди қарта ўйнай бош- 
лаган эдилар, шалоғи чиққан «Москвич»да 
бир ўсмир бола: «Ёппа Воҳидбойнинг жано-
засига-а!» деб ўтиб қолди. «Эҳ, энди уйдан 
дўппи кийиб келиш керак», деб ҳаммалари 
уйларига тарқалишди. Аброр шошганча уйи- 
га кетаркан, марҳум ҳақида ўй сура бошлади.
...Қайсидир йили соғин сигир олиш учун 
мол бозорига борган эди. Воҳидбой орага ту-
шиб, бир танишининг қисир сигирини «икки 
ойдан кейин туғиб беради!» деб қўймай ол-
дирган. Кейин уч ой ўтиб ҳам туғмаган си-
гирни уникига етаклаб борганида: «Менинг 
қўлимдан ҳар бозор қанчалаб сигир ўтади, 
сенинг орангга тушмаганман!» дея Аброрга 
роса қайсарлик қилган, ўша йили Аброр-
нинг болалари қатиқ-сутдан роса қийналган 
эди. Мана Воҳидбой барчасини йиғишти-
риб, жон берибди. 
Жанозага етиб борганида одамлар тобут-
ни елкама-елка кўтариб қабристон томонга 
одимлашар эди. Аброр ҳам навбати билан 
тобутни елкасига олиб ўн беш қадамча юрди. 
Унга тобут негадир жуда енгилдек туюлди. 
«Воҳидбой тўладан келган одам эди, лекин 

---

Фурқат Алимардон
110
ётиб қолганидан бери кўрмаган эдим, қуриб 
қолган экан-да!» деб кўнглидан ўтказди.
...Марҳумни қабрга қўйишгач мулла сўра-
ди: «Халойиқ, Воҳидбой қандай одам эди?» 
Ҳамма бир овоздан жавоб берди: «Яхши, 
яхши одам эди, раҳматли».
Жаноза тамом бўлгач, одамлар уйлари-
га тарқай бошлади. Аброр улар орасидан 
жўраси Фарҳодни қидирди. Ана, ошнаси уч-
тўрт киши билан олдинроқда тез-тез одим-
лаяпти. Аброр қадамини катта-катта босиб, 
уларга етиб олди:
— Ҳа, Фарҳодбой, бунча шошасиз? Ҳам-
мамиз борамиз ўша ёққа барибир, ошна! – 
деди. 
— Э, қўйсанг-чи? Менинг ҳали кетиш ни-
ятим йўқ! – деб гапни чўрт кесди Фарҳод. 
Дўконгача жим боришди. Улардан 
олдинроқ борган бир неча киши дўкончини 
кутарди.
— Тезроқ келинг-е, юрак сиқилиб кет-
ди-ку, Фарҳодбой! – деди салмоқлаб Раҳим 
қассоб. 
— Ҳа, нима бўлди юракка? – дея дўкон 
эшигини оча бошлади Фарҳод.
— Ўлимларни кўравергандан кейин дунё-
нинг ўткинчилигини ўйлаб қоларкан одам.
— Ҳа, нимага ундай деяпсиз?– дея гапга 
қўшилди Анвар тракторчи.

---