Nazariy mehanika

14-MAVZU

Elektr va magnit maydonlarining o’zaro aylanishi.

(Ma’ruza 2-soat, amaliy mashg’ulot 2- soat)
14.1. Ma’ruzani olib borish texnologiyasi

Talabalar soni 25-60	14- mavzu, 2 soat
Mashg’ulot shakli	Mavzu bo’yicha ma’ruza
Ma’ruza rejasi	1.Faradey qonuni. Lents qoidasi. 2. magnit maydonida tokli o’tkazgich siljitish bajarilgan ish. 3. O’zaro induktsiya va o’zinduktsiya. 4. elektromagnit maydon energiyasi. Magnit maydon energiyasi zichligi. 5. Maksvellning elekmagnit nazariyasi. siljish toki. 6. Magnit maydonida aylanuvchan kontur. Sinusoidal o’zgaruvchan tok. 7. O’zgaruvchan tokning ishi va quvvati.
O’quv mashg’ulotining maqsadi	Faridey tajribalari, o’zaro induktsiya, o’zinduktsiya, energiya zichligi, siljish toki hamda o’quv kursi haqida umumiy tasavvurni berish.
‘edagogik vazifalar:	O’quv faoliyati natijalari:
-Faradey qonunm va tajribasi, Lents qoidasi, o’zaro induktsiya, o’zinduktsiya maydon energiyasi, maydon energiyasi zichligiga oid tushunchalar beriladi -Maksvellning elektro-magnit nazariyasi, siljish toki, o’zgaruvchan tok, o’zgaruvchan tokning ishi va quvvatiga oid tushunchalar beriladi.	-Faradey qonuni va tajribasi, Lents qoidasi, o’zaro induktsiya, o’zinduktsiya maydon energiyasi, maydon energiyasi zichligiga oid tushunchalarga ega bo’ladi. -Maksvellning elektro-magnit nazariyasi, siljish toki, o’zgaruvchan tok, o’zgaruvchan tokning ishi va quvvatiga oid tushunchalarga ega bo’ladi.
O’qitish usullari	to’shiriqlar, suhbat, insert texnikasi, BBB texnikasi, pinbord texnikasi.
O’qitish vositalari	Ma’ruza matni, kompyuter slaydlari, doska, mul’timedia, proektor.
O’qitish shakllari	Frontal, kollektiv ish.
O’qitish sharoiti	Kompyuter bilan ta’minlangan auditoriya.
Monitoring va baholash	Kuzatish, savol- javob.

Ish bosqichlari	O’qituvchi faoliyatining mazmuni	Tinglovchi faoliyatining mazmuni
Tayyorgarlik	O’tilgan darsni mustaqil o’rganish uchun mavzuga BBB (ZXU) jadvalini insert texnikasi asosida to’ldirish beriladi. (84-bet 7-Ilova, 39-bet 2-Ilova)
1-bosqich. Mavzuga kirish (5 daqiqa)	1.1. O’quv mashg’uloti mavzusi, maqsadi va o’quv faoliyati natijalarini aytadi 1.2. Baholash mezonini aytadi. (29-bet 1-Ilova)	Mavzu nomini yozib oladi
2- Motivatsion bosqich. (15 daqiqa)	2.1. Mustaqil o’rganishga berilgan vazifani insert texnikasi yordamida o’qib, BBB (ZXU) jadvalini to’ldirishni so’raydi.(yakka tartibda) 2.2. Tayanch iboralarni aytishni so’raydi. 2.3. Tayanch iboralarni doskaga yozadi va talabalardan iboralarni ta’riflashni so’raydi. 2.4. Tayanch iboralar ketma -ketligini to’ishni so’raydi.(1-Ilova)	Jadvalni to’ldiradi. ar bir tayanch tushuncha va iboralarni muhokama qiladi. Tayanch iboralarning ketma –ketligini to’adi..
3 – informatsion bosqich. (50 daqiqa)	3.1. Kartochkalar yordamida guruhlarga ajratadi. 3.2. Har bir guruhdan ekspertni o’zi tanlashni aytadi. 3.3. ekspert varag’ini tarqatadi va shu to’shiriqning baholash mezonini aytadi. 3.4. Maslahatchi sifatida ekspertlarni tayinlab, prezentatsiya qilishni so’raydi.	Guruhlar 1- Ilovaga javob tayyorlaydi, natijani guruh bilan muhokama qiladi, demonstratsion materialni to’ldiradi.( 20-daqiqa).Har bir guruh 5-6 daqiqadan prezentatsiya qiladi. Guruh ekspertlari o’zlari o’zlashtirgan mavzu uchun javob beradi, boshqa guruh a’zolari prezentatsiya qilayotgan guruh kamchiliklarini to’ldiradi, 2-Ilova bo’yicha baholaydi.
4-yakunlovchi bosqich. 10 daqiqa	4.1. Guruhlarga bir- birini baholarini e’lon qilishini so’raydi. 1- o’rin 1 ball. 2-o’rin 0.8 ball 3- o’rin 0.6 ball 4- o’rin 0.5 ball 4.2. Mustaqil bajarish uchun BBB (ZXU) jadvalining uchinchi ya’ni B(U) bo’limini to’ldirish-ni so’raydi. 4.3. Mavzu bo’yicha yakunlovchi xulosalar qiladi. Mavzu bo’yicha olingan bilimlarni qaerda ishlatish mumkinligi ma’lum qiladi. 4.4. Mavzu maqsadiga erishish-dagi tinglovchilar faoliyati tahlil qilinadi va baholanadi. 4.5. Keyingi mazvu bo’yicha tayyorlanib kelish uchun savollar beradi.(2-Ilova)	Baholarni e’lon qiladi. YOzib oladi. Tinglaydi. Savollar beradi. YOzib oladi.

1-Ilova
Tayanch iboralar

Boshlang’ich tayanch iboralar tartibi	Tayanch iboralar ketma- ketligi
Uzaro induktsiya, uzinduktsiya, siljish toki, magnit maydonini energiyasi, uzgaruvchan tok, transformator.	Magnit maydon energiyasi, siljish toki, uzaroinduktsiya, uziduktsiya, uzgaruvchan tok, transformator.

2 -Ilova

Takrorlash uchun savollar 1.Faradey tajribasini tushuntiring. 2. Induktsiya nimaq 3. Magnit induktsiya oqimi nimaq 4. Siljish toki nimaq 5. Transformator nimaq

3 - Ilova

Ma’ruzaning mazmuni bo’yicha ko’rgazmali slaydlar

14-Mavzu. elektromagnit induktsiya hodisasi. Magnit maydon energiyasi. Ma’ruza rejasi: Faradey qonuni. Lents qoidasi. Magnit maydonida tokli o’tkazgichni siljitishda bajarilgan ish. O’zaro induktsiya va o’zinduktsiya. Elektromagnit maydon energiyasi. Maksvellning elektromagnit nazariyasi. Magnit maydonida aylanuvchan kontur. Sinusoidal o’zgaruvchan tok. O’zgaruvchan tokning ishi va quvvati.

1 slayd

Faradey qonuni Har qanday shakldagi berk konturni qamrab olgan magnit oqimining o’zgarishi qiymati shu magnit oqimi o’zgarish tezligi bilan aniqlanadigan induktsiya eYUKni uyg’otadi.

2 slayd

Lents qoidasi Induktsion tok doimo shunday yo’nalgan bo’ladiki, bu tok hosil qilgan magnit oqimni, induktsion tokni uyg’otgan magnit oqimining o’zgarishiga to’sqinlik qiladi.

3 slayd

Elektromagnit maydon O’zaro tik tekisliklarda o’zgaruvchan uyurmaviy elektr va magnit maydonlarning bir vaqtda mavjud bo’lishi elektromagnit maydon deyiladi.