Nazira abdusamatova

– ko‘pincha,“yerga egalik qilish” “mulkdorlik” bilan tenglashtiriladi;

– “yerga egalik qilish” va “mulkka bo‘lgan huquq” ajratilgan emas;

– “yerga egalik qilish” atamasi to‘liq bo‘lmagan iqtisodiy amalga oshiriluvchi moddiy ne’matlarni o‘zlashtirish sifatida talqin etiladi;

– mulkni tasarruf etish, mulkka egalik qilish va mulkdan foydalanish iqtisodiy munosabatlar yagona tizimining turli darajalarida mulkchilikning turli tomonlari sifatida qaraladi;

• – yerdan foydalanish jarayonida tasarruf etishning huquqlari yetarli darajada o‘rganilgan emas.

Rivojlangan mamlakatlar tajribasi guvohlik berishicha, qishloq xo‘jaligiga yo‘naltirilgan yerga xususiy mulkchilikning mavjud bo‘lmasligi qishloq xo‘jaligining rivojlanishi uchun to‘siq bo‘lolmaydi. Bu mamlakatlarda yerni ijaraga olish keng rivojlangan.

Rivojlangan mamlakatlar tajribasi guvohlik berishicha, qishloq xo‘jaligiga yo‘naltirilgan yerga xususiy mulkchilikning mavjud bo‘lmasligi qishloq xo‘jaligining rivojlanishi uchun to‘siq bo‘lolmaydi. Bu mamlakatlarda yerni ijaraga olish keng rivojlangan.

Yer ijarasi

• Yer kodeksining 24-moddasiga asosan yer uchastkasining ijarasi yer uchastkasiga ijara shartnomasi shartlarida muddatli, haq evaziga egalik qilish va foydalanishdan iboratdir. Ijaraga berilgan yer uchastkalari oldi-sotdi, garov, hadya, ayirboshlash ob’ekti bo‘lishi mumkin emas. Yer uchastkasini ijaraga olish huquqi kreditlar olish uchun garovga qo‘yilishi mumkin. Ijarachi faqat qonunda yoki ijara shartnomasida nazarda tutilgan hollardagina yer uchastkasiga bo‘lgan o‘zining ijara huquqlarini ijaraga beruvchining roziligisiz garovga qo‘yishga haqlidir. Shuningdek kodeksning 39-moddasiga muvofiq, yer egasi bo‘lgan fuqaro yer uchastkasiga meros qilib qoldiriladigan umrbod egalik qilish huquqini, shu jumladan kim oshdi savdosi asosida olingan shunday huquqni dehqon xo‘jaligi yuritish, yakka tartibda uy-joy qurish maqsadida kreditlar olish uchun garovga qo‘yishi mumkin.